27/04/2024 02:03Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Nguyên
Đăng bởi tôn tiền tử vào 28/11/2018 13:28
Nguyên tác
清晨度東關，
薄暮曹娥宿。
草床未成眠，
忽起西鄰哭。
敲門問野老，
謂是鹽亭族。
大儿去採薪，
投身歸虎腹。
小儿出起土，
沖惡入鬼錄。
課額日以增，
官吏日以酷。
不為公所干，
惟務私所欲。
田關供給盡，
鹺數屢不足。
前夜總催罵，
昨日場胥督。
今朝分運來，
鞭笞更殘毒。
灶下無尺草，
瓮中無粒粟。
旦夕不可度，
久世亦何福。
夜永聲語冷，
幽咽向古木。
天明風啟門，
僵尸挂荒屋。
Phiên âm
Thanh thần độ Đông Quan[1],
Bạc mộ Tào Nga[2] túc.
Thảo sàng vị thành miên,
Hốt khởi tây lân khốc.
Khao môn vấn dã lão,
Vị thị diêm đình tộc.
Đại nhi khứ thái tân,
Đầu thân quy hổ phúc.
Tiểu nhi xuất khởi thổ,
Xung ác nhập quỷ lục.
Khoá ngạch nhật dĩ tăng,
Quan lại nhật dĩ khốc.
Bất vị công sở cán,
Duy vụ tư sở dục.
Điền quan cung cấp tận,
Ta số[3] lũ bất túc.
Tiền dạ tổng thôi[4] mạ,
Tạc nhật trường tư[5] đốc.
Kim triêu phân vận[6] lai,
Tiên xuy cánh tàn độc.
Táo hạ vô xích thảo,
Ủng trung vô lạp túc.
Đán tịch bất khả độ,
Cửu thế diệc hà phúc.
Dạ vĩnh thanh ngữ lãnh,
U yết hướng cổ mộc.
Thiên minh phong khải môn,
Cương thi quải hoang ốc.Dịch nghĩa
Sáng đi từ Đông Quan
Chiều tối ngủ ở Tào Nga
Nằm trên giường cỏ chưa ngủ được
Bỗng nghe tiếng khóc vẳng từ nhà hàng xóm mé tây
Gõ cửa hỏi ông lão nhà quê
Bảo: đó là nhà làm muối
Con trai lớn đi hái củi
Dấn thân vào bụng hổ
Con nhỏ đi xới đất
Chạm phải thổ thần nên đã vào sổ ma
Thuế khoá ngày một nặng
Quan lại ngày một hà khốc
Làm không vì việc công
Chỉ nghĩ đến ham muốn của riêng mình
Sản phẩm ruộng nộp hết
Mà muối vẫn không đủ nộp
Đêm trước tổng thôi chửi
Hôm qua trường tư thúc
Sáng nay phân vận đến
Đánh đập lại càng ác
Trong bếp không cọng rơm
Trong hũ không hạt gạo
Sáng chiều thường đứt bữa
Sống nữa để làm chi
Đêm dài tiếng càng nhỏ
Nức nở bên chân cột
Sáng ra gió đẩy cửa
Nhà trống treo xác đờBản dịch của Lê Xuân Khải
Qua Đông Quan khi trời vừa tỏ
Chiều tối dừng ngủ ở Tào Nga
Nằm trên giường cỏ lơ mơ
Vẳng nghe tiếng khóc bên nhà mé tây
Nhà già quê gần ngay gõ hỏi
Bảo: đó nhà làm muối hộ dân
Trai đầu hái củi trên ngàn
Dấn thân miệng hổ đói ăn đau lòng
Con nhỏ ra ngoài đồng xới đất
Chạm thổ thần tên liệt sổ ma
Thuế khoá ngày một nặng ra
Quan lại ngày một thấy hà lạm hơn
Làm quấy quá việc quan xong chuyện
Chỉ tính toan ham muốn riêng mình
Làm ra nộp sạch sành sanh
Muối vẫn không đủ nộp đành chịu thôi
Tổng thôi đến đêm rồi vừa giục
Lại trường tư hối thúc ngày qua
Sáng nay phân vận đến nhà
Vọt roi đánh đập quá là nhẫn tâm
Nhìn quanh bếp cọng rơm không có
Hạt gạo thôi, trong hũ cũng không
Sáng chiều đứt bữa là thường
Đời đà đến thế sống mong nỗi gì
Đêm dằng dặc tiếng nghe dần nhỏ
Bên cột nhà nức nở lệ sa
Sáng ngày gió đẩy cửa ra
Gian nhà trống vắng trên xà xác treo
Đình hộ hay táo hộ, là hộ làm muối chuyên nghiệp.
[1] Nay ở Thiệu Hưng phía đông Vận Hà.
[2] Tên sông.
[3] Số muối nộp thuế.
[4, 5, 6] Một chức quan trông coi làm muối.