19/04/2024 18:35Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Cận đại
Đăng bởi tôn tiền tử vào 26/04/2020 07:33
Nguyên tác
柱石元臣鐵石肝，
擔當負荷不辭難。
先皇已付孤三尺，
哲后徒施巧百端。
千古勲名台鼎在，
百年宗社泰盤安。
四圖空兆蒲黃釁，
誰會中心一寸丹。
Phiên âm
Trụ thạch nguyên thần thiết thạch can,
Đảm đương phụ hạ bất từ nan.
Tiên hoàng dĩ phó cô tam xích,
Triết hậu đồ thi xảo bách đoan.
Thiên cổ huân danh thai đỉnh tại,
Bách niên tông xã Thái Bàn an.
Tứ đồ[1] không triệu bồ hoàng[2] hấn,
Thuỳ hội trung tâm nhất thốn đan.Dịch nghĩa
Là bầy tôi trụ cột, đứng đầu, có tấm gan sắt đá,
Đảm đương việc nhiếp chính, không từ khó khăn.
Đấng tiên hoàng đã giao phò tá vua nhỏ,
Hoàng thái hậu uổng công bày nhiều mánh khoé.
Nghìn đời tên tuổi công lao của bậc khanh tướng vẫn còn ghi,
Trăm năm tôn miếu xã tắc vững vàng như Thái Sơn, Bàn Thạch.
Bốn bức tranh chỉ gây thêm tại hoa màu bồ hoàng,
Có ai vẽ được tấm lòng son trong dạ?Bản dịch của Trần Văn Nhĩ
Trụ cột triều đình dạ sắt gang,
Đảm đương nhiếp chính mặc gian nan.
Tiên hoàng thác mệnh phò vua nhỏ,
Thái hậu uổng công ép tướng khanh.
Muôn thuở công lao ghi sử sách,
Trăm năm tôn miếu vững non Bàn.
Tặng tranh chỉ chuốc thêm tai hoạ,
Ai vẽ lòng son, có được chăng?
Tuyển từ Yên Đổ tiến sĩ thi tập (VHv.1864).
Tô Hiến Thành là thái sư phụ chính triều Lý Anh Tông. Vua mất, ông nhận di chiếu lập Lý Cao Tông làm vua. Thái hậu muốn lập thái tử cũ là Long Xưởng, tìm mọi cách dụ dỗ, hối lộ, nhưng ông quyết không nghe.
[1] Thời Trần, vua Nghệ Tông sai vẽ tranh bốn người trong lịch sử Trung Quốc và Việt Nam là Chu Công giúp Thành Vương, Hoắc Quang giúp Chiêu Đế, Khổng Minh giúp Hậu Chủ, Tô Hiến Thành giúp Lý Cao Tông, đã có công phò tá vua nhỏ để tặng Hồ Quý Ly, ngụ ý mong Hồ Quý Ly cũng theo gương đó.
[2] Khi làm chức thái sư, Hồ Quý Ly thường mặc áo màu bồ hoàng, tức màu vàng nhạt, gần với chính hoàng là màu áo chỉ có vua mặc. Ý câu này nói việc Hồ Quý Ly cướp ngôi nhà Trần.