19/04/2024 07:57Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Nam Tống, Kim
Đăng bởi tôn tiền tử vào 05/11/2018 13:34
Nguyên tác
九死余生氣息存，
蕭條門巷似荒村。
春雷漫說驚坯戶，
皎日何曾入覆盆。
濟水有情添別淚，
吳雲無夢寄歸魂。
百年世事兼身事，
樽酒何人與細論。
Phiên âm
Cửu tử dư sinh khí tức tồn,
Tiêu điều môn hạng tự hoang thôn.
Xuân lối mạc thuyết kinh phôi hộ[1],
Giảo nhật hà năng chiếu phúc bồn[2].
Tế thuỷ[3] hữu tình thiêm biệt lệ,
Ngô[4] vân vô mộng ký quy hồn.
Bách niên sự thế kiêm thân sự,
Tôn tửu hà nhân dữ tế luân.Dịch nghĩa
Chín chết còn chút hơi sống sót
Cửa ngõ tiêu điều tựa thôn hoang
Sấm xuân sao khiến sâu ngủ đông sợ
Ánh sáng sao có thể soi vào chậu úp
Dòng Tế có tình thêm lệ biệt ly
Không mơ để gửi hồn về theo mây Ngô
Trăm năm việc đời việc mình
Chén rượu cùng ai kể kỹ càng đượcBản dịch của Lê Xuân Khải
Sống sót còn hơi chín chết từng
Tiêu điều xóm ngõ tựa thôn hoang
Sấm xuân sao khiến phôi sâu sợ
Ánh sáng vào đâu chậu úp bằng
Sông Tế lệ sa thêm nỗi nhớ
Mây Ngô hồn gửi thiếu mơ màng
Trăm năm thế sự rồi thân sự
Chén rượu cùng ai sẻ kỹ càng
Năm Thiên Hưng thứ 2 đời Kim Mạt Đế, tướng giữ Biện Kinh là Thôi Lập hàng Mông Cổ, sai nhà văn Vương Nhược Hư, Nguyên Hiếu Vấn soạn văn bia để ca ngợi “công trạng”. Sau khi thái học sinh là Lưu Kỳ thảo xong bản thảo, Vương và Nguyên cùng sửa lại. Đối với việc này Nguyên hơi hối hận, có nhắc đến trong bài này khi bị giam ở Liêu Thành.
[1] Tổ dùng bùn đắp kín lại, trong có nhộng sâu náu qua mùa đông.
[2] Bão Phác Tử - Biện vấn: “Thị trách tam quang bất chiếu phúc bồn chi nội giã” (Là trách ánh sáng không chiếu vào chậu úp), nhằm ví như nỗi oan không được biện bạch. Hai câu 2 và 3 ý là đừng nhắc đến ta không làm gì được việc trị quốc yên dân, mà ngay cả việc chịu nỗi trầm oan về việc soạn bia cho Thôi Lập, cũng không có khả năng chiêu tuyết.
[3] Nguồn từ Tế Nguyên, Hà Nam, chảy về Sơn Đông rồi ra biển.
[4] Vốn chỉ vùng hạ du Trường Giang, ở đây chỉ chung phương nam. Người nhà của Nguyên Hiếu Vấn chưa theo đến Liêu Thành, còn ở phương nam. Câu này mượn từ bài Đông đồn nguyệt dạ của Đỗ Phủ: “Thiên hàn bất thành mị, Vô mộng ký hồn quy” (Trời lạnh không thành giấc, Không mộng gửi hồn về).