Có bản chép tiêu đề là
Hoài cổ.
Thăng Long là kinh đô nước ta từ đời nhà Lý đến đời nhà Lê, đến đời Minh Mệnh nhà Nguyễn thì đổi ra tỉnh Hà Nội. Đi qua cố đô, Bà huyện Thanh Quan, đại biểu cho giai cấp sĩ phu Bắc Hà, bâng khuâng trước sự di đô đổi triều, đau lòng trước sự tang thương.
Khảo dị:
Tạo hoá gây ra cuộc hý trường,
Đến nay thấm thoắt mấy tinh sương.
Lối xưa xe ngựa hồn thu thảo,
Ngõ cũ lâu đài bóng tịch dương.
Đá vẫn thi gan cùng tuế nguyệt,
Nước còn chau mặt với tang thương.
Ngàn năm gương cũ soi kim cổ,
Cảnh đấy người đây luống đoạn trường.
[1] Sân khấu diễn tuồng. Ở đây dùng ví với cuộc đời, vì nối tiếp hết lớp này tiếp lớp khác, luôn biến đổi.
[2] Một năm. Tinh là sao, mỗi năm di chuyển một vòng. Sương theo thời tiết, mỗi năm giáng một lần.
[3] Cỏ mùa thu.
[4] Bóng mặt trời lúc chiều tà.
[5] Năm tháng.
[6] Do chữ “thương hải biến vi tang điền” (biển xanh biến thành ruộng dâu), chỉ việc sự vật thay đổi.
[7] Đau lòng đứt ruột. Tương truyền xưa có người giết một con vượn con, vượn mẹ trông thấy gào khóc mãi đến chết, lúc mổ ra xem thì thấy ruột đứt hết cả.