27/04/2024 05:52Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Cổ phong (cổ thể); Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Nam Tống, Kim
Đăng bởi hongha83 vào 04/09/2015 08:13
Nguyên tác
冬青花，
花時一日腸九折。
隔江風雨晴影空，
五月深山護微雪。
石根雲氣龍所藏，
尋常螻蟻不敢穴。
移來此種非人間，
曾識萬年觴底月。
蜀魂飛繞百鳥臣，
夜半一聲山竹裂。
Phiên âm
Đông thanh hoa,
Hoa thì nhất nhật trường cửu chiết[1].
Cách giang[2] phong vũ tình ảnh không,
Ngũ nguyệt thâm sơn hộ vi tuyết.
Thạch căn vân khí long sở tàng,
Tầm thường lâu nghĩ[3] bất cảm huyệt.
Di lai[4] thử chủng phi nhân gian,
Tằng thức vạn niên thương[5] để nguyệt.
Thục hồn[6] phi nhiễu bách điểu thần,
Dạ bán nhất thanh sơn trúc liệt[7].Dịch nghĩa
Hoa đông thanh
Hoa một ngày chín lần đứt ruột
Hình mảnh mai cách sông mưa gió
Trời tháng năm núi có tuyết bay
Rồng náu trong gốc đá khí mây
Sâu kiến tầm thường không dám làm tổ
Dời trồng ở đây không phải từ nhà dân
Từng biết ánh trăng đáy chén vạn niên
Trăm chim bay quanh xưng thần với hồn Thục
Nửa đêm một tiếng xé tre trong núiBản dịch của Lê Xuân Khải
Hoa đông thanh
Hoa thường ngày ruột đau chín bận
Cách sông mưa gió bóng không
Tháng năm hoa nở tuyết rừng nhẹ bay
Rồng náu trong hơi mây gốc đá
Chẳng dám nào làm tổ kiến sâu
Trồng đây giống chẳng thường đâu
Chén vạn niên đã thấy màu trăng thanh
Trăm chim chầu bay quanh hồn Thục
Một tiếng nghe xé trúc nửa đêm
Bài này tuyển từ quyển 3 Tễ Sơn tập, Trung Hoa thư cục in năm 1960. Năm đầu Cảnh Viêm Tống Đoan Tông, Lâm An bị hãm; chẳng bao lâu triều Nguyên sai Tây Tang Trác Mộc Dương Thích Lặc Trí trông coi toàn bộ Phật giáo Giang Nam. Dương cho kiểm kê tất cả đồ quý và vàng ngọc trong các lăng của vua Tống rồi cho khai quật hết lên. Di hài và các xương vua Tống bị vứt phơi trong cỏ rậm, không ai dám thu nhặt đem chôn. Lâm Cảnh Hy thấy vậy đau đớn không thôi, bèn bàn với nhóm Tạ Cao, giả làm người hái thuốc đến các khu lăng, nhặt xương cho vào bao cỏ, đựng trong hai cái hòm, nói thác là kinh Phật, rồi đem chôn ở núi Lan Đình, lại còn đem cây đông thanh ở cung Thiệu Hưng đến trồng làm dấu. Cây đông thanh còn có tên là nữ trinh và vạn niên chi.
[1] Nghĩa là chín lần đứt, nói lên quá đau đớn.
[2] Câu trước tả cây đông thanh trồng trong cung Lâm An, câu sau tả cây đông thanh trồng trên lăng vua ở Thiệu Hưng đem về trồng làm dấu ở núi này. Hoa đông thanh nở vào tháng năm sắc trắng hơi vàng, nên mới tả là "vi tuyết".
[3] Ví như trăm họ; lăng mộ của vua, trăm họ không thể đem mộ cất ở bên cạnh được.
[4] Ý là cây đông thanh trồng ở núi Lan Đình có nguồn gốc từ cung vua trong thành Thiệu Hưng.
[5] Chén vạn niên, chỉ chung thứ rượu ngon mà đế vương uống, lấy yên lành lâu dài. Ý là cây đã từng trông thấy ánh trăng sóng sánh trong chén rượu của đế vương.
[6] Thục Vọng đế sau khi chết, hồn hoá thành chim đỗ quyên bay về, trăm chim vẫn thần phục hồn vua. Ví như Tống tuy mất, các bề tôi vẫn trung thành với chủ cũ.
[7] Xé trúc, hình dung tiếng chim đỗ quyên kêu thê thảm mãnh liệt, hầu xé thân cây trúc.