27/04/2024 01:02Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Thịnh Đường
Đăng bởi Vanachi vào 26/10/2005 15:17
Nguyên tác
將軍魏武之子孫，
於今為庶為青門。
英雄割據雖已矣，
文采風流今尚存。
學書初學衛夫人，
但恨無過王右軍。
丹青不知老將至，
富貴於我如浮雲。
開元之中常引見，
承恩數上南熏殿。
凌煙功臣少顏色，
將軍下筆開生面。
良相頭上進賢冠，
猛將腰間大羽箭。
褒公鄂公毛髮動，
英姿颯爽猶酣戰。
先帝天馬玉花驄，
畫工如山貌不同。
是日牽來赤墀下，
迥立閶闔生長風。
詔謂將軍拂絹素，
意匠慘淡經營中。
斯須九重真龍出，
一洗萬古凡馬空。
玉花卻在御榻上，
榻上庭前屹相向。
至尊含笑催賜金，
圉人太僕皆惆悵。
弟子韓幹早入室，
亦能畫馬窮殊相。
幹惟畫肉不畫骨，
忍使驊騮氣凋喪。
將軍畫善蓋有神，
偶逢佳士亦寫真。
即今漂泊干戈際，
屢貌尋常行路人。
塗窮反遭俗眼白，
世上未有如公貧。
但看古來盛名下，
終日坎壈纏其身。
Phiên âm
Tướng quân Nguỵ Vũ[1] chi tử tôn,
Ư kim vi thứ vi thanh môn.
Anh hùng cát cứ tuy dĩ hĩ,
Văn thái phong lưu kim thượng tồn.
Học thư sơ học Vệ phu nhân[2],
Đãn hận vô quá Vương Hữu Quân[3].
Đan thanh bất tri lão tương chí,
Phú quý ư ngã như phù vân.
Khai Nguyên chi trung thường dẫn kiến,
Thừa ân sác thướng Nam Huân điện.
Lăng Yên công thần thiểu nhan sắc,
Tướng quân hạ bút khai sinh diện.
Lương tướng đầu thượng tiến hiền quan,
Mãnh tướng yêu gian đại vũ tiễn.
Bao công[4], Ngạc công[5] mao phát động,
Anh tư táp sảng do hàm chiến.
Tiên đế thiên mã Ngọc Hoa Thông,
Hoạ công như sơn mạc bất đồng.
Thị nhật khiên lai xích trì hạ,
Quýnh lập xương hạp sinh trường phong.
Chiếu vị tướng quân phất quyên tố,
Ý tượng thảm đạm kinh dinh trung.
Tư tu cửu trùng chân long xuất,
Nhất tiển vạn cổ phàm mã không.
Ngọc Hoa khước tại ngự tháp thượng,
Tháp thượng đình tiền ngật tương hướng.
Chí tôn hàm tiếu thôi tứ kim,
Ngữ nhân thái bộc giai trù trướng.
Đệ tử Hàn Cán tảo nhập thất,
Diệc năng hoạ mã cùng thù tướng.
Cán duy hoạ nhục bất hoạ cốt,
Nhẫn sử Hoa Lưu khí điêu táng.
Tướng quân hoạ thiện cái hữu thần,
Ngẫu phùng giai sĩ diệc tả chân.
Tức kim phiêu bạc can qua tế,
Lũ mạo tầm thường hành lộ nhân.
Đồ cùng phản tao tục nhãn bạch,
Thế thượng vị hữu như công bần.
Đãn khán cổ lai thịnh danh hạ,
Chung nhật khảm lẫm triền kỳ thân.Dịch nghĩa
Tướng quân là con cháu Nguỵ Vũ Đế,
Nay chỉ làm dân thường, cửa nhà thanh bạch.
Cái thuở chiếm đất xưng hùng tuy đã qua rồi
Nhưng vẫn giữ nếp nho nhã phong lưu.
Học viết, mới đầu học phu nhân Vệ Thước.
Vẫn bực vì chưa hơn được hữu quân Vương Hy Chi.
Mải miết vẽ không biết tuổi già sắp đến,
Xem giàu sang như mây nổi.
Trong đời Khai Nguyên thường vào gặp vua,
Đội ơn được mấy lần lên điện Nam Huân nhiều lần.
Hình công thần trên gác Lăng Yên đã phai màu.
Tướng quân hạ bút làm cho vẻ mặt tươi lại.
Mũ tiến triều trên đầu các quan văn,
Tên lông lớn ngang lưng các tướng võ;
Ông Bao ông Ngạc râu tóc rung rinh,
Dáng mạnh mẽ như khi đang đánh hăng.
Con ngựa Ngọc Hoa Thông của tiên đế,
Thợ vẽ đã lắm người vẽ không giống.
Hôm ấy vua sai dắt tới thềm son,
Nó đứng sững, cửa cung như nổi cơn bão táp.
Vua bảo ông rũ tri tấm lụa trắng,
Ông tập trung tinh thần chăm chú như người thợ dựng công.
Chốc lát trước mặt vua, rồng thật hiện ra,
Gạt hết lũ ngựa thường xưa nay.
Con Ngọc Hoa đang đứng trên sập vua,
Ngựa trên sập, ngựa ngoài sân giống đúc nhau.
Vua mỉm cười giục ban tặng vàng cho ông,
Quan coi ngựa, quan hầu vua đều ngẩn ngơ
Học trò Hàn Cán sớm theo học ông,
Cũng có tài vẽ ngựa rất giống.
Nhưng Cán chỉ vẽ “thịt”, không vẽ nổi “xương”,
Nỡ làm con Hoa Lưu mất cả khí thế.
Tướng quân khéo vẽ nét truyền thần,
Gặp kẻ sĩ tài giỏi cũng vẽ tả chân;
Nhưng đến nay xiêu dạt trong cơn binh lửa,
Lại vẽ cả khách qua đường tầm thường!
Bước đường cùng gặp phường mắt trắng phàm tục;
Trên đời chưa có ai nghèo như ông
Xem đó: xưa nay những người nổi tiếng,
Suốt ngày tấm thân bị trói buộc trong vòng lận đận.Bản dịch của Nguyễn Phước Hậu
Tướng quân: Nguỵ đế cháu con dòng
Nay chỉ dân thường sống sạch trong.
Chiếm đất xưng hùng xưa đã hết
Cuộc đời vẫn giữ nét gia phong.
Mới đầu học viết Vệ phu nhân
Vẫn hận chưa hơn Vương Hữu Quân
Mê hội hoạ quên già sắp đến
Giàu sang danh vọng tựa phù vân.
Chầu vua thường bửa buổi Nguyên Khai
Bức hoạ Lăng Yên nét đã phai
Đền đáp ơn lên Nam Huân điện
Tướng quân phất bút hoạ phô tài.
Tên lớn ngang lưng ông tướng võ
Tiến triều đội mũ các quan văn
Rung rinh râu tóc ông Bao, Ngạc
Dáng mạnh mẽ trông khí thế hăng.
Tiên vương yêu ngựa Ngọc Hoa Thông
Hoạ sĩ nhiều lần vẽ chẳng xong
Hôm ấy vua sai đem ngựa tới
Phi nhanh gió thổi bạt thềm cung.
Vua truyền ông rũ màn tơ trắng
Chăm chú tinh thần thợ dựng công.
Lũ ngựa tầm thường đều sợ hãi
Hiện ra trước bệ một con rồng.
Con Ngọc Hoa Thông trước bệ chờ
Ngựa sân ngựa sập giống in hơ
Mĩm cười vua giục ban vàng tặng
Coi ngựa vua quan thật ngẩn ngơ.
Học trò Hàn Cán sớm theo ông
Vẽ ngựa nổi danh cũng lắm công
Nhưng nét Hoa Lưu không khí thế
Hoạ ra được "thịt" chẳng ra "xương".
Tướng quân khéo vẽ nét truyền thần
Gặp kẻ nhiều tài cũng tả chân
Xiêu dạt đến nay trong loạn lạc
Bên đường từng bữa vẽ hành nhân.
Đường cùng gặp gỡ người phàm tục
Cuộc sống ai nghèo đến tướng quân
Xem đó xưa nay người nổi tiếng
Suốt ngày lận đận để nuôi thân.
(Năm 764)
[1] Nguỵ Vũ Đế tức Tào Tháo.
[2] Vệ Thước, một nhà thư pháp nổi tiếng thời Đông Tấn. Tương truyền Vương Hi Chi 王羲之 đã học phép viết từ bà. Ý Đỗ Phủ muốn nói Tào Bá cũng đã học phép viết chữ từ một bậc thày nổi tiếng.
[3] Vương Hi Chi 王羲之 (321-379), một nhà thư pháp nổi tiếng.
[4] Bao quốc công, tước của Đoạn Chí Huyền, một công thần đời Đường.
[5] Ngạc quốc công, tước của Uất Trì Cung, người dân tộc Thổ Nhĩ Kỳ, có công giúp nhà Đường lập quốc.