26/04/2024 22:44Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Vãn Đường
Đăng bởi Diệp Y Như vào 07/05/2010 00:42
Nguyên tác
密鎖重關掩綠苔，
廊深閣迥此徘徊。
先知風起月含暈，
尚自露寒花未開。
蝙拂簾旌終展轉，
鼠翻窗網小驚猜。
背燈獨共餘香語，
不覺猶歌起夜來。
Phiên âm
Mật toả trùng quan yểm lục đài,
Lang thâm các quýnh thử bồi hồi.
Tiên tri phong khởi nguyệt hàm vựng,
Thượng tự lộ hàn hoa vị khai[1].
Biển phất liêm tinh chung triển chuyển,
Thử phiên song võng tiểu kinh sai.
Bối đăng độc cộng dư hương ngữ,
Bất giác do ca “Khởi dạ lai[2]”.Dịch nghĩa
Bao lớp cửa vẫn khoá kín, rêu xanh phủ khắp nơi,
Ngõ đi sâu thẳm, lầu gác cao cao, lòng này bồi hồi.
Biết rằng gió nổi bóng trăng quầng,
Hoa còn sợ sương móc giá rét vẫn chưa nở.
Dơi vỗ cánh đập vào màn cửa, ta trằn trọc không ngủ được,
Chuột chạy làm rung tấm màn cửa khiến ta ngỡ lầm có người.
Ngối đối bóng, cùng nói chuyện với làn hương cũ còn sót lại,
Bất chợt ngâm bài “Khởi dạ lai”.Bản dịch của Lê Quang Trường
Mấy nẻo rêu phong kín cửa cài,
Lầu cao ngõ vắng ngậm ngùi thay.
Đã hay gió nổi trăng quầng hạn,
Luống sợ sương khuya hoa khép đài.
Liếp cửa dơi khua trằn trọc giấc,
Màn là chuột xịch ngỡ ngàng ai.
Bên đèn đối bóng cùng hương cũ,
Lòng chợt buồn ngâm Khởi dạ lai.
Sùng Nhượng trạch là nhà cũ của Vương Mậu Nguyên cha vợ của Lý Thương Ẩn ở Lạc Dương. Năm Đại Trung thứ mười một (857), tác giả đang làm chức Diêm thiết suy quan, trong lúc du Giang Đông (nay là vùng Dương Châu, Nam Kinh tỉnh Giang Tô), khoảng vào tháng giêng ngang qua Lạc Dương, đêm ở lại nơi nhà cũ mà làm bài thơ này. Đây là bài thơ điệu vong, bốn câu đầu tả cảnh thê lương của Sùng Nhượng trạch, bốn câu cuối nhân cảnh hoang tàn mà bày tỏ tình cảm đau thương sâu sắc với người vợ đã mất. Hà Trác trong Lý Nghĩa Sơn thi tập tập bình nói: “Bài thơ điệu vong ấy tình cảm thật sâu lắng”.
[1] Sách Ngọc thiên chép: “vựng, là vầng khí quanh mặt trăng, mặt trời”. Lục Côn trong Lý Nghĩa Sơn thi giải nói: “Ngẩng đầu nhìn trăng, trăng ngậm quầng; cúi xuống xem hoa, hoa còn chưa nở, thật là cảnh luống thê lương cùng cực”.
[2] Tên một bài ca cổ nhạc phủ. Nhạc phủ giải đề chép: “Khởi dạ lai là bài ca có ý nhớ chuyện ngày xưa, nhớ nơi vua từng đến”. Có chỗ viết “Dạ khởi lai” là lầm. Bài Khởi dạ lai của Thi Kiên Ngô đời Đường: “Hương tiêu liên lý đới, Trần phúc hợp hoan bôi. Lãm ngoạ tương tư chẩm, Sầu ngâm Khởi dạ lai” (Mùi thơm không còn trên dây đai, Bụi đóng trên chén rượu hợp hoan ngày trước. Nằm lười trên chiếc gối tương tư, Buồn ngâm bài ca Khởi dạ lai).