19/04/2024 20:06Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Câu đối; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Cận đại
Đăng bởi Admin vào 15/10/2018 16:10
Nguyên tác
神全形全靜如處女，
昨是今是知者其天。
Phiên âm
Thần toàn hình toàn tĩnh như xử nữ,
Tạc thị kim thị tri giả kỳ thiên.Dịch nghĩa
Thần còn vẹn, hình còn vẹn, lòng trong trắng như người trinh nữ,
Xưa vẫn vậy, nay vẫn vậy, hiểu được ta đã có trời cao.Bản dịch của Lương Trọng Nhàn
Thần vẫn vẹn hình còn vẹn toàn,
Trắng trong lòng tựa người trinh nữ,
Xưa vẫn vậy mà nay vẫn thế,
Hiểu ta có thể chỉ trời cao.
Trước phong trào đấu tranh của nhân dân cả nước đòi thả Phan Bội Châu, và nhờ sự can thiệp của Toàn quyền Varenne, ông được về an trí tại Bến Ngự, Huế. Trong 15 năm cuối đời, ông lúc bấy giờ được gọi là Ông già Bến Ngự, vẫn giữ trọn phẩm cách cao khiết, không ngừng tuyên truyền tinh thần yêu nước bằng văn thơ, nên rất được nhân dân yếu mến.
Hai câu đối này được Phan Bội Châu tự đề trên tấm hình chụp gửi tặng các bạn bè đồng chí để khẳng định phẩm cách khí tiết của mình vì khi đó có nhiều tin đồn là những năm tháng cuối đời cụ có tư tưởng Pháp Việt đề huề. Cụ lang Đôn Thư Phạm Vũ Nhạc hiệu Hy Hải từng là người ủng hộ giúp đỡ Phong trào Đông Du của Phan Bội Châu. Hiện gia đình, con cháu cụ vẫn còn giữ được bức hình của cụ Phan với đôi câu đối tự đề. Ảnh do nhà nghiên cứu Nguyễn Đức Toàn sưu tầm tại nhà ông Phạm Vũ Uý ở Minh Khai, Hà Nội, là cháu đích tôn cụ lang Nhạc. Trước đây cụ Phạm Vũ Nhạc từng thi đi hương nhưng không đỗ, trở về làm thuốc, dạy học. Sau này ủng hộ Phong trào Đông Du, gia đình cụ từng cung cấp kinh phí, che giấu, giúp đỡ Nguyễn Thượng Hiền đông du qua ngả Trung Quốc.