25/04/2024 23:44Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Tam Quốc
Đăng bởi Vanachi vào 13/02/2014 20:59
Nguyên tác
仙人攬六著，
對博太山隅。
湘娥拊琴瑟，
秦女吹笙芋。
玉樽盈桂酒，
河伯獻神魚。
四海一何局，
九州安所如？
韓終與王喬，
要我於天衢。
萬里不足步，
輕舉凌太虛。
飛騰踰景雲，
高風吹我軀。
迴駕觀紫薇，
與帝合靈符。
閶闔正嵯峨，
雙闕萬丈餘。
玉樹扶道生，
白虎夾門樞。
驅風遊四海，
東過王母廬。
俯觀五嶽間，
人生如寄居。
潛光養羽翼，
進趨且徐徐。
不見軒轅氏，
乘龍出鼎湖？
徘徊九天上，
與爾長相須。
Phiên âm
Tiên nhân lãm lục trước[1],
Đối bác[2] Thái Sơn ngung.
Tương nga[3] phụ cầm sắt,
Tần nữ[4] xuy sinh vu[5].
Ngọc tôn doanh quế tửu,
Hà Bá[6] hiến thần ngư[7].
Tứ hải[8] nhất hà cục[9],
Cửu châu[10] an sở như[11]?
Hàn Chung[12] dữ Vương Kiều[13],
Yêu[14] ngã ư thiên cù.
Vạn lý bất túc bộ,
Khinh cử lăng thái hư.
Phi đằng du cảnh vân[15],
Cao phong xuy ngã khu.
Hồi giá quan Tử Vi[16],
Dữ Đế[17] hiệp linh phù[18].
Xương Hạp[19] chính tha nga,
Song khuyết vạn trượng dư.
Ngọc thụ phù đạo sinh,
Bạch Hổ[20] giáp môn xu.
Khu phong du tứ hải,
Đông quá Vương Mẫu[21] lư.
Phủ quan Ngũ Nhạc[22] gian,
Nhân sinh như ký cư[23].
Tiềm quang[24] dưỡng vũ dực,
Tiến xu thả từ từ.
Bất kiến Hiên Viên[25] thị,
Thừa long xuất Đỉnh Hồ[26]?
Bồi hồi cửu thiên thượng,
Dữ nhĩ[27] trường tương tu.Dịch nghĩa
Tiên nhân cầm cờ lục trước,
Ở bên núi Thái Sơn ngao du.
Nữ thần sông Tương gảy đàn cầm sắt,
Lộng Ngọc thổi sênh.
Chén ngọc tràn đầy rượu quế,
Hà Bá dâng cá chép lên.
Thiên hạ nhỏ hẹp làm sao,
Trong chín châu có nơi nào có thể ở?
Hàn Chung và Vương Tử Kiều,
Mời ta lên trời chơi.
Đi vạn dặm chưa đầy một bước chân,
Khẽ nhún bay lên trời cao.
Cưỡi mây ngũ sắc bay,
Gió thổi vào thân mình.
Quay xe lại ngắm cung Tử Vi,
So thần phù với Thượng Đế.
Cửa Xương Hạp cao nguy ngất,
Hai vọng khuyết cao hơn vạn thước.
Cây ngọc ở bên đường mọc,
Bạch Hổ giữ ở trước cửa.
Cưỡi gió bay khắp thiên hạ,
Về phía đông qua nhà Tây Vương Mẫu.
Cúi nhìn trong Ngũ Nhạc,
Người sống như gửi phận trên đời.
Ẩn mình lo dưỡng đôi cánh,
Tiến thủ cứ từ từ thong thả.
Không thấy Hoàng Đế xưa,
Cưỡi rồng rời bỏ Đỉnh Hồ.
Bồi hồi ở trên trời cao,
Mãi đợi chờ người.Bản dịch của Điệp luyến hoa
Tiên nhân cầm lục trước,
Thái Sơn dạo bước chân.
Tương Nga đàn cầm sắt,
Lộng Ngọc sáo trong ngân.
Chén ngọc tràn rượu quế,
Hà Bá dâng cá thần.
Trời đất sao chật hẹp,
Nơi nào để trú thân?
Hàn Chung với Vương Kiều,
Mời ta lên trời thăm.
Vạn dặm không đầy bước,
Nhẹ nhún tới trời xanh.
Bay cưỡi mây ngũ sắc,
Gió quanh mình vi vu.
Quay xe ngắm Tử Vi,
Thượng Đế so thần phù.
Xương Hạp nhìn nguy ngất,
Vọng khuyết vạn thước dư.
Cây ngọc bên đường mọc,
Bạch Hổ trước cửa ngồi.
Cưỡi gió rong bốn biển,
Qua nhà Vương Mẫu chơi.
Cúi nhìn trong Ngũ Nhạc,
Người sống gửi trên đời.
Ẩn mình dưỡng đôi cánh,
Tu luyện cứ từ từ.
Chẳng thấy Hiên Viên đó,
Cưỡi rồng khỏi Đỉnh Hồ?
Bồi hồi trên chín cõi,
Người hỡi, mãi ngóng chờ.
Đây là một bài tân đề nhạc phủ về đề tài du tiên, Nhạc phủ thi tập xếp vào Tạp khúc ca từ.
[1] Còn gọi là “lục trợ” 六箸 hay “lục bác” 六博, một trò chơi cờ bạc đời xưa, mỗi bên có sáu quân cờ, gieo đũa tre để tính điểm điều khiển quân.
[2] Thông với 搏, lấy, làm, ở đây chỉ việc ngao du.
[3] Nữ thần sông Tương, tương truyền là Nga Hoàng 娥皇 và Nữ Anh 女英, vốn là phi của vua Thuấn 舜. Vua Thuấn đi tuần phương nam ở núi Cửu Nghi, hai phi đi tìm không thấy, tới bờ sông Tương nghe nói Thuấn đã chết ở vùng Thương Ngô nên ngoảnh về phương nam khóc, nhảy xuống sông Tương, sau làm nữ thần sông Tương.
[4] Tức Lộng Ngọc 弄玉, con gái của Tần Mục Công 秦繆公, tương truyền được gả cho Tiêu Sử 蕭史 có tài thổi sáo, sau cưỡi phượng hoàng bay lên trời thành tiên.
[5] Một loại sáo.
[6] Thần sông Hoàng Hà.
[7] Cá chép sông Hoàng Hà. Cá chép qua cửa rồng hoá thành rồng, nên gọi là thần ngư.
[8, 10] Tứ hải, cửu châu: đều chỉ thiên hạ.
[9] Do chữ 侷, chật hẹp.
[11] Ở, trú.
[12] Tiên trong truyền thuyết, còn có tên là Hàn Chúng 韓眾.
[13] Tức Vương Tử Kiều 王子喬, cũng là tiên trong truyền thuyết.
[14] Do chữ 邀, mời mọc.
[15] Mây ngũ sắc.
[16] Còn viết là 紫微, vốn là tên sao, ở đây chỉ nơi ở của Thượng Đế.
[17] Tức Thiên Đế, Thượng Đế.
[18] Hay thần phù, là vật làm tin thời xưa, trên có khắc chữ, chia làm hai nửa do hai người giữ, khi gặp nhau lấy ra so xem phù hợp hay không để làm tin. Ở đây tác giả nói so thần phù với Thượng Đế, ý nói được triều kiến Thượng Đế.
[19] Theo truyền thuyết là cổng trời.
[20] Tên sao.
[21] Tức Tây Vương Mẫu 西王母, vợ của Thượng Đế.
[22] Năm ngọn núi gồm đông nhạc Thái Sơn, tây nhạc Hoa Sơn, nam nhạc Hành Sơn, bắc nhạc Hằng Sơn và trung nhạc Tung Sơn.
[23] Bài cổ thi Khu xa thướng đông môn 驅車上東門 có câu “Nhân sinh hốt như ký” 人生忽如寄 (Người sống trên đời thấm thoắt như gửi).
[24] Ám chỉ việc ôm tài ẩn dật không xuất hiện.
[25] Tức Hoàng Đế 皇帝, tương truyền ông sống ở gò Hiên Viên nên có hiệu như vậy.
[26] Địa danh. Sử ký chép Hoàng Đế lấy đồng ở núi Thú Sơn đúc một cái đỉnh hình quả bầu. Đỉnh làm xong, có rồng rủ râu xuống nghênh đón. Hoàng Đế cưỡi lên, quần thần và hậu cung theo lên hơn bảy mươi người cưỡi bay đi. Người đời sau nhân đó gọi nơi này là Đỉnh Hồ.
[27] Chỉ Hoàng Đế.