26/04/2024 12:02Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Trung Đường
Đăng bởi Vanachi vào 17/03/2007 07:13
Nguyên tác
八年十二月，
五日雪紛紛。
竹柏皆凍死，
況彼無衣民！
回觀村閭間，
十室八九貧。
北風利如劍，
布絮不蔽身。
唯燒蒿棘火，
愁坐夜待晨。
乃知大寒歲，
農者尤苦辛。
顧我當此日，
草堂深掩門。
褐裘覆絁被，
坐臥有餘溫。
倖免饑凍苦，
又無壟畝勤。
念彼深可愧，
自問是何人？
Phiên âm
Bát niên[1] thập nhị nguyệt,
Ngũ nhật tuyết phân phân.
Trúc bách giai đống tử,
Huống bỉ vô y dân.
Hồi quan thôn lư gian,
Thập thất bát cửu bần.
Bắc phong lợi như kiếm,
Bố nhứ bất tế thân.
Duy thiêu hao cức hoả,
Sầu toạ dạ đãi thần.
Nãi tri đại hàn tuế,
Nông giả vưu khổ tân.
Cố ngã đương thử nhật,
Thảo đường thâm yểm môn.
Cát cừu phú thi bị,
Toạ ngoạ hữu dư ôn.
Hãnh miễn cơ đống khổ,
Hựu vô lũng mẫu cần.
Niệm bỉ thâm khả quý,
Tự vấn thị hà nhân?Dịch nghĩa
Tháng chạp năm thứ tám
Suốt năm ngày tuyết rơi rơi
Tre tùng đều chết lạnh
Huống hồ dân không áo
Quay nhìn các nóc nhà trong xóm
Cứ mười căn thì tám, chín nhà nghèo
Gió bắc lạnh như gươm sắc
Vải bố không đủ che tấm thân
Chỉ biết đốt cỏ, gai để sưởi tạm
Ngồi buồn suốt đêm thâu đợi sáng
Mới biết năm nào rét buốt
Người nông dân chịu nhiều đắng cay gian khổ
Nhìn lại bản thân ta những ngày đó
Ở trong nhà cỏ cửa đóng kín
Áo kép lại thêm mền bông
Ngồi hay nằm đều dư thưa hơi ấm
May mắn khỏi cảnh khổ đói rét
Không làm việcruộng đồng vất vả
Nghĩ điều ấy mà thấy mình hổ thẹn
Tự hỏi ta là hạng người gì?Bản dịch của Hải Đà
Mùa đông tháng chạp năm nào
Suốt năm ngày lạnh tuyết ào ào rơi
Tre thông chết cóng rã rời
Huống không manh áo bao người lầm than
Nhìn xem khu xóm quanh làng
Mười nhà... tám, chín nghèo nàn thảm thê
Như dao cắt, gió bấc về
Vải bô đâu đủ ấm che thân người
Rơm, gai đốt tạm tìm hơi
Suốt đêm chờ sáng đứng ngồi buồn vương
Nghĩ năm buốt lạnh mà thương
Nông dân chịu đựng trăm đường đắng cay
Nhìn lại ta với những ngày
Ở trong nhà kín thật may hơn người
Chăn bông áo kép đều nơi
Dư thừa hơi ấm nằm, ngồi thảnh thơi
May không đói rét tả tơi
Lại không vất vả ngoài nơi ruộng đồng
Ngẫm suy mà thấy thẹn lòng
Hạng người chẳng xứng... hỏi rằng phải ta?
[1] Tức năm thứ 8 niên hiệu Nguyên Hoà nhà Đường, tức năm 813. Lúc đó, tác giả Bạch Cư Dị đang giữ chức đông cung tả tán thiện đại phu (dạy thái tử học). Ông làm bài này cảm thương người dân nghèo nơi thôn quê khi mùa đông lạnh khác thường tới.