25/04/2024 23:38Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Thanh
Đăng bởi tôn tiền tử vào 14/03/2021 14:45
Nguyên tác
燕南燕北戰爭餘，
白草漫漫雪色初。
河渡堅冰通下博，
關門沙路走居胥。
死求馬骨言終驗，
生揕秦胸計已疏。
猶有興亡數行淚，
夜來彈與樂君書。
Phiên âm
Yên nam Yên bắc chiến tranh dư,
Bạch thảo man man tuyết sắc sơ.
Hà độ kiên băng thông Hạ Bác[1],
Quan môn sa lộ tẩu Cư Tư[2].
Tử cầu mã cốt[3] ngôn chung nghiệm,
Sinh chấm Tần hung[4] kế dĩ sơ.
Do hữu hưng vong sổ hàng lệ,
Dạ lai đàn dữ Nhạc quân thư[5].Bản dịch của phanlang @www.tvvn.org
Chiến tranh khắp Yên nam Yên bắc,
Cỏ mênh mông tuyết trắng phủ sơ.
Sông băng đóng dòng xuôi Hạ Bác,
Cửa ải quan sa mạc Cư Tư.
Xương ngựa quý chết nhưng hiệu nghiệm,
Sát vua Tần, người sống kế hư.
Chuyện được mất khiến rơi nước mắt,
Đọc Nhạc quân lệ nhỏ đêm thư.
Yên đài 燕臺 tức Hoàng Kim đài 黄金臺, dựng năm 311 trước công nguyên. Yên Chiêu Vương cho xây Hoàng Kim đài bên bờ sông Dịch để chiêu hiền đãi sĩ, nhiều người tài đến giúp sức như Nhạc Nghị 樂毅, Trâu Diễn 鄒衍, Kịch Tân 劇辛.
[1] Nay thuộc thành phố Hành Thuỷ 衡水, tỉnh Hà Bắc 河北, xưa nằm trong đất Yên.
[2] Tức núi Lang Cư Tư 狼居胥, núi Khẳng Đặc sơn 肯特, nằm phía đông bắc Ngoại Mông. Thời Tây Hán, Hoắc Khứ Bệnh đánh Hung Nô đã đến núi nầy, làm lễ tế trời đất trên núi Lang Cư Tư.
[3] Xương ngựa chết. Xưa một ông vua nọ muốn mua thiên lý mã, yết bảng ba năm vẫn chưa có ngựa, một hôm có người đem xương một con ngựa quý đã chết đến bán, vua nổi giận, bảo cần ngựa sống, không cần ngựa chết. Người đó nói nếu vua mua ngựa chết với giá cao thì sẽ có nhiều người đem ngựa sống đến bán, vua trả 500 vàng. Đúng vậy chỉ thời gian ngắn sau, vua mua được nhiều thiên lý mã.
[4] Dùng thích khách giết vua Tần, tức nói về Kinh Kha, Tần Vũ Dương đi hành thích Tần Thuỷ hoàng nhưng thất bại.
[5] Sách lược, mưu kế của Nhạc Nghị 樂毅 trình với vua Yên cải tổ chính trị, quân sự, kinh tế, để làm nước mạnh dân giàu, rồi đánh Tề phá Triệu.