28/04/2024 04:34Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn cổ phong; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi hongha83 vào 30/10/2011 02:48
Nguyên tác
哀哉北圻民，
及茲戊午春。
東西亙轉徙，
饑殍無涯津。
傾倉散斗芍，
待哺彌日旬。
米粒爭到手，
僵仆死填珍。
皇恩蓋無極，
天運更誰因。
河定二年水，
饑饉宜薦臻。
東北只一早，
胡為各酸辛。
不有凶荒苦，
安知極濟仁。
衛農思遠計，
行水責堤臣。
疏鑿兼修築，
嗣日又併辰。
公家出有限，
私家費無坻。
天德功尤重，
北寧民轉貧。
帝本難其事，
天亦哀有人。
若能東殺水，
敢擬壑於鄰。
回看推移勢，
一步一逡巡。
Phiên âm
Ai tai Bắc Kỳ dân,
Cập tư Mậu Ngọ xuân.
Đông tây cắng chuyển tỉ,
Cơ biễu vô nhai tân.
Khuynh thương tản đẩu thược,
Đãi bô di nhật tuần.
Mễ lạp tranh đáo thủ,
Cương phó tứ điền chấn.
Hoàng ân cái vô cực,
Thiên vận cánh thuỳ nhân.
Hà, Định nhị niên thuỷ,
Cơ cận nghi tiến trăn.
Đông bắc chỉ nhất tảo,
Hồ vi các toan tân.
Bất hữu hung hoang khổ,
An tri cực tế nhân.
Vệ nông tư viễn kế,
Hành thuỷ trách đê thần.
Sơ tạc kiêm tu trúc,
Tự nhật hựu tính thì.
Công gia xuất hữu hạn,
Tư gia phí vô để.
Thiên đức công vưu trọng,
Bắc Ninh dân chuyển bần.
Đế bản nan kỳ sự,
Thiên diệc ai hữu nhân.
Nhược năng đông sát thuỷ,
Cẩm nghĩ hác ư lân.
Hồi khán suy di thế,
Nhất bộ nhất thoan tuần.Dịch nghĩa
Thương cảm thay dân Bắc kỳ!
Gặp xuân Mậu Ngọ (1858) này.
Khắp nơi đều chuyển dời,
Người chết đói không biết đâu bờ bến.
Dốc kho thóc tính từng thung đấu,
Dân đợi bố thí ngày càng nhiều.
Gạo tấm tranh tay nhau đón,
Người chết cứng đờ, có vật quí nào lấp đầy được.
Ân đức nhà vua che chở không cùng,
Vận trời ư, càng hỏi vì sao?
Hà Nội, Nam Định hai năm liền nước lớn,
Dân đói kém cần đến manh chiếu.
Miền Đông Bắc chỉ một lần tai hạn,
Làm sao các nơi đều chua cay.
Không có mất mùa khổ sở,
Làm sao biết được đức nhân cứu giúp.
Muốn bảo vệ nhà nông phải nghĩ kế xa.
Phòng bão lụt là trách nhiệm của bề tôi trông giữ đê.
Khi mới đắp đê đã phải nghĩ ngay tời việc tu sửa.
Ngày mới ngày lại để thì giờ đua tranh chống cự nhau.
Của công xuất ra thì có hạn,
Của riêng hao tốn, không lấy đâu mà dốc ra.
Ân đức của trời, công lao càng nặng,
Dân tỉnh Bắc Ninh trở thành nghèo.
Cái gốc của nhà vua là khó lường được việc xẩy đến,
Trời cũng thương cảm cho con người.
Nếu diệt được nạn nước lụt từ phía đông
Thì dám sẵn sàng làm hồ chứa ngay bên cạnh.
Ngoảnh nhìn lại, suy ra thấy cái thế có thể làm được,
Nhưng rồi, một bước một dùng dằng vì trong lòng còn thắc mắc.Bản dịch của Phạm Đức Duật
Thương thay dân Bắc Kỳ,
Gặp xuân này Mậu Ngọ.
Khắp nơi muốn chuyển đi,
Chết đói không bờ bến.
Thưng đấu tính chi ly,
Dân ngồi chờ bố thí.
Gạo tấm đua tay xin,
Của nào hơn người chết.
Ân đức chẳng đủ vin,
Vận trời ư, hãy hỏi.
Hà, Định lụt liên miên,
Dân đói cần manh chiếu.
Đông Bắc họa khắp miền,
Chua cay tràn khắp chốn.
Ví không lại mất mùa,
Thấy sao ơn cung đốn.
Vệ nông cần kế xa,
Bề tôi người trách nhiệm.
Cách phòng bị đề ra.
Ngày nối ngày tranh chấp.
Của công có hạn mà,
Của riêng ai người dốc.
Công lao ơn của trời,
Bắc Ninh dân túng thiếu.
Nhà vua thật khó lường,
Trời cao cũng thương cảm.
Trừ lụt muốn tìm phương,
Làm hồ phòng bất trắc.
Nghĩ xong ngoảnh lại nhìn,
Bước đi, lòng thắc mắc.