Cửu nhật chiêu khách

九日招客

Lời tự: “Dư khứ niên đãi hệ^[4] chi thứ nhật, kháp đương trùng cửu. Nhật nguyệt y thì, viên cảm ngã sinh cẩu hạnh bất tử, dĩ phi cố ngã, nhi đăng cao^[5] chi du, liêu bất khả đắc, nãi trường lân hữu bát cửu tử nhi cáo chi viết: thử Mẫn Hiên tử kim sinh sơ độ chi tịch dã. Toạ giả dị nhi vấn chi, tiếu thuật kỳ do, thả hữu thử phú.” 余去年逮繫之次日，恰當重九。日月依時，爰感我生苟幸不死，已非故我，而登高之遊，聊不可得，乃觴鄰友八九子而告之曰：此敏軒子今生初度之席也。坐者異而問之，笑述其由，且有此賦。 (Năm ngoái tôi bị tống giam hôm trước thì hôm sau là trùng cửu. Tháng ngày qua, nay ngày ấy lại đến, cảm thấy đời mình nếu có may mà không chết, cũng không còn là cái ta khi trước nữa rồi, mà những cuộc lên cao cũng không thể có nữa, mới rót rượu mời các bạn chung quanh tám chín người và nói: đây là tiệc sinh nhật kiếp này của gã Mẫn Hiên này. Mọi người lấy làm lạ hỏi. Tôi cười nói rõ đầu đuôi và làm bài thơ này.)

[1] Mạnh Gia đời Tấn làm tham quân cho đại tư mã Hoàn Ôn, ngày trùng cửu cùng Ôn và nhiều người khác lên núi uống rượu say, gió thổi rơi mũ mà không biết. Ôn sai Tôn Thịnh viết bài văn đùa Gia, Gia cũng trả lời thành một bài văn hay. Ở đây chỉ có ý dùng để nói ngày trùng cửu.
[2] Đời Chiến Quốc, Liêm Pha và Lạn Tương Như cùng làm quan nước Triệu. Liêm Pha vì ghen địa vị thường xích mích với Tương Như, nhưng Tương Như vì việc nước tỏ ra nhường nhịn. Sau Liêm Pha hối lỗi, tự mang roi đến nhà Tương Như xin nhận và chịu phạt. Câu này ý nói triều đình nhà Nguyễn khép ông tội chết rồi lại tha chỉ muốn thử xem ông có hối lỗi không.
[3] Ý nói từ khi được tha tới nay ông mới được một tuổi.
[4] Đây là nói sau khi Thiệu Trị đã giảm tội xử trảm xuống tội giảo giam hậu và tống giam, chứ không phải khi phát giác việc chữa bài thi ở trường Thừa Thiên (1841).
[5] Tục xưa ngày trùng cửu người ta rủ nhau lên núi hái cành thù du cắm vào mình để tránh nạn, nên gọi là đăng cao. Ở đây còn ám chỉ việc tác giả không còn hy vọng thi thố tài năng giúp nước được nữa.