19/04/2024 09:01Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thể loại khác (ngoài thơ); Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Lý
Đăng bởi Vanachi vào 30/08/2018 00:54
Nguyên tác
祗候陶甘沐揣 知公蘊有欲受禪之意，遂以間微激之曰：
－間者主上昏暴，多行不義，天厭其 德，弗克終壽。嗣子幼冲，未堪多難。庶事煩擾，百神靡懷，下民嗷嗷，欲求真主。親衛盍因此時，發英謀，攄睿斷，遠追湯武之跡，近覽丁黎所行，上順天心，下從人望，而欲守區區之小節耶？
公蘊雖內悅其言而頗疑其有異謀，乃陽責之曰：
－公何為出是言？吾必執公送官。
甘沐徐謂公蘊曰：
－甘沐見天時人事如此，故敢啟之。今反欲告之，吾誠不避死。
公蘊曰：
－吾安忍告公，但恐語泄而并誅，故戒之耳。
甘沐復謂公蘊曰：
－國人皆謂李姓大興，圖讖已見，此不可掩也。轉禍為福，期在旦夕。此天受人應之時。親衛尚何疑哉！
公蘊曰：
－吾明公意與萬行無易。誠如此言，計將安出？
甘沐曰：
－親衛公恕寬仁，衆心允屬。方今百姓疲弊，民不堪命。親衛因之撫以恩德，彼必翕然來歸，猶水之就下，孰能御之！
Phiên âm
Chi hậu Đào Cam Mộc suỷ tri Công Uẩn hữu dục thụ thiện chi ý, toại dĩ gián vi khích chi viết:
- Gián giả chúa thượng hôn bạo, đa hành bất nghĩa, thiên yếm kỳ đức, phất khắc chung thọ. Tự tử ấu xung, vị kham đa nạn. Thứ sự phiền nhiễu, bách thần mị hoài, hạ dân ngao ngao, dục cầu chân chúa. Thân vệ hạp nhân thử thời, phát anh mưu, sư duệ đoán, viễn truy Thang Vũ chi tích, cận lãm Đinh Lê sở hành, thượng thuận thiên tâm, hạ tòng nhân vọng, nhi dục thủ khu khu chi tiểu tiết da?
Công Uẩn tuy nội duyệt kỳ ngôn nhi phả nghi kỳ hữu dị mưu, nãi dương trách chi viết:
- Công hà vi xuất thị ngôn? Ngô tất chấp công tống quan.
Cam Mộc từ vị Công Uẩn viết:
- Cam Mộc kiến thiên thời nhân sự như thử, cố cảm khải chi. Kim phản dục cáo chi, ngô thành bất tị tử.
Công Uẩn viết:
- Ngô an nhẫn cáo công, đãn khủng ngữ tiết nhi tính tru, cố giới chi nhĩ.
Cam Mộc phục vị Công Uẩn viết:
- Quốc nhân giai vị Lý tính đại hưng, đồ sấm dĩ hiện, thử bất khả yểm dã. Chuyển hoạ vi phúc, kỳ tại đán tịch. Thử thiên thụ nhân ứng chi thời. Thân vệ thượng hà nghi tai!
Công Uẩn viết:
- Ngô minh công ý dữ Vạn Hạnh vô dị. Thành như thử ngôn, kế tương an xuất?
Cam Mộc Viết:
- Thân vệ công thứ khoan nhân, chúng tâm doãn thuộc. Phương kim bách tính bì tệ, dân bất kham mệnh. Thân vệ nhân chi phủ dĩ ân đức, bỉ tất hấp nhiên lai quy, do thuỷ chi tựu hạ, thục năng ngự chi!Bản dịch của Huệ Chi, Trần Thị Băng Thanh
Chi hậu Đào Cam Mộc dò biết Lý Công Uẩn có ý muốn nhận việc truyền ngôi, bèn chờ lúc vắng người, (dùng lời lẽ) khơi gợi với ông rằng:
- Mới rồi chúa thượng u mê, bạo ngược, làm nhiều điều bất nghĩa, trời chán ghét ông ta thất đức nên không cho hưởng hết tuổi thọ. Con nối dõi còn thơ ấu, chưa kham nổi tình thế hết sức khó khăn. Muôn việc thì phiền nhiễu, quỷ thần không đoái hoài, hạ dân nhao nhác ngóng tìm bậc chân chúa. Thân vệ sao không nhân lúc này đem kỳ mưu, dùng quyết đoán, xa thì theo dấu cũ của Thang Vũ, gần thì xem việc làm của Đinh Lê, trên thuận ý trời, dưới chiều lòng người, mà cứ muốn khư khư giữ tiểu tiết làm gì?
Công Uẩn tuy rất hài lòng trước những lời nói đó, nhưng còn ngờ (Cam Mộc) có mưu gì khác chăng, bèn giả cách mắng rằng:
- Sao ông lại nói thế? Tôi phải bắt ông nộp quan mới được.
Can Mộc từ tốn đáp:
- Can Mộc này thấy cơ trời việc người như thế nên mới dám nói ra điều ấy. Nay ông lại muốn cáo giác tôi thì tôi nào phải là người sợ chết.
Công Uẩn nói:
- Tôi đâu nỡ cáo giác ông, chỉ sợ lời nói kia tiết lộ ra thì đều bị giết cả, nên răn ông đấy thôi.
Can Mộc lại nói với Công Uẩn:
- Người trong nước ai cũng bảo là họ Lý sẽ dấy lên, mà lời sấm cũng đã hiện ra rồi. Đó là việc không thể ỉm được nữa. Chuyển hoạ thành phúc, chỉ trong một sớm một chiều mà thôi. Đây chính là lúc trời trao, người theo, Thân vệ còn nghi ngờ gì!
Công Uẩn nói:
- Tôi đã rõ ý ông không khác gì ý Vạn Hạnh. Nếu thực như lời thì nên tính kế thế nào?
Can Mộc đáp:
- Thân vệ là người công minh, trung hậu, khoan ái, nhân từ, lòng người đều quy phụ. Hiện nay trăm họ quẫn bách, không chịu nỗi mệnh trên, Thân vệ nhân tình thế đó lấy ân đức mà vỗ về thì người ta tất đua nhau theo về như nước chảy chỗ trũng, ai có thể ngăn lại được!