29/03/2024 07:04Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới

Tam Liệt miếu
三烈廟

Tác giả: Nguyễn Du - 阮攸

Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi Vanachi vào 23/07/2005 02:35

 

Nguyên tác

蔡女生雛卓女奔,
落花飛絮不勝言。
千秋碑碣顯三烈,
萬古綱常屬一門。
地下相看無愧色,
江邊何處吊貞魂。
清時多少鬚如戟,
說孝談忠各自尊。

Phiên âm

Thái nữ[1] sinh sồ Trác nữ[2] bôn,
Lạc hoa phi nhứ bất thăng ngôn.
Thiên thu bi kiệt hiển tam liệt,
Vạn cổ cương thường thuộc nhất môn.
Địa hạt tương khan vô quí sắc,
Giang biên hà xứ điếu trinh hồn?
Thanh thời đa thiểu tu như kích[3],
Thuyết hiếu đàm trung các tự tôn!

Dịch nghĩa

Nàng Thái sinh con, nàng Trác theo trai
Hoa rụng tơ bay nói sao cho xiết
Bia kệ nghìn năm tôn thờ ba người đàn bà tiết liệt
Cương thường từ ngàn xưa gom chung vào một nhà
Dưới đất nhìn nhau, sắc mặt không hổ thẹn
Bên sông, đâu nơi viếng hồn trinh?
Thời bình lắm kẻ vểnh râu như ngọn kích
Nói hiếu bàn trung đều để suy tôn mình

Bản dịch của Đặng Thế Kiệt

Nàng Trác theo trai, Thái đổi chồng
Tơ bay hoa rụng nói thêm nhàm
Bia ghi liệt nữ nghìn năm rạng
Danh sáng cương thường một cửa gương
Dưới đất nhìn nhau không thẹn mặt
Bên sông đâu chốn viếng trinh hồn
Thời bình bao kẻ râu như kích
Nói hiếu bàn trung chỉ tự tôn
Nguyên chú của tác giả viết: “Khoảng niên hiệu Chính Đức nhà Minh (1506-1521), Lưu Thời Cửu đi nhậm chức, thuyền tới nơi lập miếu thì bị bọn cướp giết. Cả vợ, thiếp, và con gái đều không chịu nhục, nhảy xuống sông chết. Khoảng năm Gia Tĩnh (1522-1526) được biểu dương và lập miếu thờ.”

[1] Chỉ Thái Diễm, tự Văn Cơ, con gái Thái Ung, cuối đời Đông Hán, gặp lúc loạn lạc, bị quân Hung nô bắt đi, sang ở Hung nô mười hai năm, sinh được hai con. Sau Tào Tháo, bạn của Thái Ung đem vàng bạc sang chuộc về. Thái nữ là tác giả bài Bi phẫn thi.
[2] Chỉ Trác Văn Quân 卓文君, con gái Trác Vương Tôn 卓王孫, người đời Hán, goá chồng về nhà. Gặp ngày Tư Mã Tương Như 司馬相如 đến dự tiệc, thấy Trác Văn Quân, bèn gẩy khúc Phượng cầu hoàng 鳳求凰 quyến rũ. Trác Văn Quân bỏ nhà đi theo. Theo thời xưa Thái Diễm và Trác Văn Quân là hai người đàn bà không giữ đúng lễ nghi phong tục thời đó.
[3] Râu như mác. Sách Nam sử chép chuyện Chử Ngạn Hồi có câu: “Râu ông cứng như mác mà sao không có chí khí trượng phu”, ý nói những người chỉ tốt mã bề ngoài kỳ thực vô tài.

In từ trang: https://www.thivien.net/ » Nguyễn Du » Tam Liệt miếu