24/04/2024 17:30Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Nam Tống, Kim
Đăng bởi tôn tiền tử vào 16/10/2018 17:02
Nguyên tác
春催農工動阡陌，
耕犁紛紜牛揹血。
种蒔已遍复耘耔，
久晴渴雨車聲發。
往來巡視曉夕忙，
香穗垂頭秋登場。
一年楛辛今幸熟，
壯儿健婦爭掃倉。
官輸私負索交至，
勺合不留但糠秕。
我腹不飽飽他人，
終日茅檐愁餓死。
春氣熏陶蠶動紙，
採桑兒女哄如市。
晝飼夜餧時分盤，
扃門謝客謹俗忌。
雪團落架抽繭絲，
小姑繅車婦織機。
全家勤勞各有望，
翁媼處分將裁衣。
官輸私負索交至，
尺寸不留但箱笥。
我身不暖暖他人，
終日茅檐愁凍死。
Phiên âm
Xuân thôi nông công động thiên mạch,
Canh lê phân vân ngưu bội huyết.
Chủng thì dĩ biến phục vân tỉ,
Cửu tình khát vũ xa thanh phát.
Vãng lai tuần thị hiểu tịch mang,
Hương tuệ thuỳ đầu thu đăng trường.
Nhất niên khổ tân kim hạnh thục,
Tráng nhi kiện phụ tranh tảo thương.
Quan du tư phụ sách giao chí,
Thược hợp bất lưu đãn khang tì (tỉ).
Ngã phúc bất bão bão tha nhân,
Chung nhật mao thiềm sầu ngạ tử.
Xuân khí huân đào tàm động chỉ,
Thái tang nhi nữ hống như thị.
Trú tự dạ uỷ thời phân bàn,
Quynh môn tạ khách cẩn tục kỵ.
Tuyết đoàn lạc giá trừu kiển ty,
Tiểu cô tao xa phụ chức ky.
Toàn gia cần lao các hữu vọng,
Ông ảo xử phân tương tài y.
Quan du tư phụ sách giao chí,
Xích thốn bất lưu đãn sương tứ.
Ngã thân bất noãn noãn tha nhân,
Chung nhật mao thiềm sầu đống tử.Dịch nghĩa
Mùa xuân dục nhà nông ra đồng
Cày bùa tấp lập lưng trâu rớm máu
Trỉa đã kín rồi lại vun đất vào gốc
Trời nắng mãi không mưa nghe tiếng xe nước
Sớm chiều bận rộn qua lại trông nom
Bông lúa thơm chĩu hạt gặt thu đến nơi
Cả một năm vất vả may nay lúa đã chín
Trai mạnh gái khoẻ đua nhau dọn kho
Thuế quan nợ tư nhân đến đòi
Một muôi cũng không để lại, chỉ còn cám và trấu
Bụng mình đói no bụng người
Suốt ngày ngồi ở thềm cỏ lo chết đói
Trời xuân ấm áp trứng tằm nở trên giấy
Các cô gái hái dâu ồn ào như chợ
Đêm ngày chăm sóc cho ăn rải lá xuống nong
Đóng cửa tránh người lạ kiêng theo tục lệ
Khi tằm trên né đã thành kén
Em gái ươm tơ, vợ ngồi vào khung dệt
Cả nhà vất vả đều có chờ trông
Ông bà tính toán sắp đem may áo
Thuế quan nợ tư nhân đến đòi
Tấc thước cũng không để lại, chỉ có hòm tre không
Thân mình rét thân người ấm
Suốt ngày ngồi ở thềm cỏ lo chết rét.Bản dịch của Lê Xuân Khải
Xuân như dục người ra đồng sớm
Rộn cày bừa máu rớm lưng trâu
Trỉa xong vun gốc đất mầu
Tiếng xe kéo nước nắng nhiều không mưa
Sáng chiều vẫn lại qua chăm sóc
Trĩu bông thơm hạt thóc thu vàng
Bận quanh năm đến mùa màng
Trai nhanh gái nhẹ sẵn sàng dọn kho
Nộp thuế quan còn lo nợ bám
Không một muôi trấu cám trừ ra
Lo bụng người đói bụng ta
Ngồi lo chết đói chiều tà thềm tranh
Mùa xuân ấm tằm trên giấy nở
Gái hái dâu như chợ ồn ào
Ngày đêm giải lá rào rào
Cửa cài tránh khách tục nào cũng kiêng
Lúc tằm nhả kén vàng đầy né
Em gái ươn còn vợ dệt tơ
Cả nhà vất vả mong chờ
Lụa đem may áo ông bà tính đo
Nộp thuế quan còn lo thế nợ
Thước tấc không chỉ có hòm tre
Ấm thân người rét thân ta
Ngồi lo chết rét chiều tà thềm tranh
Bài này tuyển từ Dã Cốc thi cảo quyển 1, bản Tứ khố toàn thư.