Liệt nữ Lý Tam hành<br/><div class="Han">烈女李三行</div>

Thể thơ: Ngũ ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Nguyên
Đăng bởi tôn tiền tử vào 24/04/2019 22:52

Nguyên tác

大海何漫漫，
千年不能移。
泰山自言高，
精衛銜石飛。
朝見精衛飛，
暮見精衛飛。
吐血填作塸，
一旦成路蹊。
豈惟成路蹊，
崔嵬復崔嵬。
女面潔如玉，
女身濯如脂。
十四頗有餘，
十五十六時。
婀娜環春風，
明月初徘徊。
門中姊與姑，
鄰舍雜姥嫠。
人笑女無聲，
人歡女長啼。
夕夕通夕夕，
皴痛不得治。
有似食火鯁，
禍喉連脅臍。
阿母喚不應，
步出中間閨。
女身亦非狂，
女心亦非癡。
向母問阿爺，
阿爺誰所屍？
昨日門前望，
裂眼寧忍窺！
爺仇意妍妍，
走馬東西街。
我無白楊刃，
鍛作雙虹霓。
磨我削葵刀，
三寸久在懷。
一心愿與仇，
血肉相齏臡。
仇人何陸梁，
挾隊健如犛。
前者為飢狼，
後者為怒豺。
小雀抵黃鷂，
徒恐哺作糜。
大聲呼縣官，
縣官正聾蚩。
宛轉太守府，
再三中丞司。
堂皇信威嚴，
隸卒森柴崖。
安知坐中間，
一一梗與泥。
何由腐地骨，
骨笑回牙欸。
孤小不識事，
聞人說京師。
京師多貴官，
列坐省與臺。
頭上鐵柱冠，
獬豸當胸棲。
獬豸角岳岳，
多望能矜哀。
局我頭上髮，
縫我當躬衣。
手中何所將，
血帛斑斕絲。
帛上何所書，
繁霜慘濛埋。
細軀誠艱難，
要當自防支。
女弱母所憐，
請母毋攀持。
今便辭母去，
出門去如遺。
是月仲冬節，
殺氣爭驕排。
層冰塞黃河，
急霰穿毛錐。
大風箕天翻，
行人色成灰。
夜黑不見掌，
深林抱枯枝。
三更叫鴚鵝，
四更嗥狐狸。
五更道上行，
躑躅增羸飢。
舉頭望長安，
盤盤鳳凰陴。
下著十二門，
通洞縱橫開。
持我帛上書，
鬻我囊中袿。
跪伏御史府，
廷尉三重墀。
尚書幾峨峨，
峩峩唱騶歸。
頭上鐵柱冠，
獬豸當胸棲。
獬豸即無角，
豈與群羊齊！
李女倚柱嘯，
白日凋精輝。
結怨彌中霄，
中霄盛辛悲。
有地可摶摶，
有天可垂垂。
高城不為崩，
高陵不為陀。
為遣明府來，
明府來何遲。
長跪向明府，
淚落江東馳。
『女今千里還，
女憂終身罹。
女誠不敢紿，
愿官無見疑。
父冤信沈沈，
沈沈痛無期。
一日但能爾，
井底生朝曦。
死父地下笑，
生仇世中刲。
顧此弱賤軀，
甘從釜羹炊。』
語中難成聲，
聲如繫庖麋。
明府大嗟嘆，
嗟嘆仍歔欷。
『翻翻洞庭波，
洞庭非淵洄。
嶄嶄邛崍阪，
九折無險巇。
我今為汝屍，
汝去行得知。』
爺仇意妍妍，
舉家忽驚摧。
勢似宿疹發，
驟劇無由醫。
同時惡少年，
驅至如連雞。
鋃鐺押領頭，
畢命填牢狴。
有馬空馬鞍，
永別街西馗。
叩首謝明府，
搦骨難相貽。
昔為羝乳兒，
今為箭還靫。
遙遙望我裏，
我屋荒菎萊。
寡母倚門唏，
唏子杞梁妻。
女去母啖柏，
啖柏今成飴。
雖則今成飴，
母悲轉難裁。
女顏昔如玉，
女髮何祁祁。
女口含朱丹，
女手垂春荑。
哭泣親塵沙，
面目餘瘢劙。
宛宛閨中存，
黧疾疑疾羆。
姑姊看女來，
簪笄不及施。
鄰姥看女來，
左右相呼攜。
各各自流涕，
一尺紛漣洏。
鄰姥少別去，
媒媼從容來。
三請得見女，
殷勤致言辭。
公子縣南居，
端正無匹齊。
金銀列兩廂，
縴紈不勝披。
身當作官人，
華榮炳房幃。
頗欲得賢女，
賢女勝姜姬。
回面答媒媼，
身實寒且微。
無弟無長兄，
老母心偎依。
所愿事力作，
澀指縫裙鞵。
安得隨他人，
乖違母恩慈！
母年風中燈，
女命霜中葵。
須臾母大病，
死父相尋追。
棺槨安當中，
起墳遂成堆。
一一營事訖，
姑姊可前來。
為我喚長老，
長老升堂階。
為我召鄉鄰，
鄉鄰麋如圍。
十歲隨爺娘，
幼小惟癡孩。
十五銜沈冤，
灌鼻承醇醯。
二十行報仇，
報仇苦且危。
三年走大梁，
赵北燕南陲。
女行本無伴，
女止亦有規。
皎皎月光明，
不墮濁水湄。
斑斑錦翼兒，
耿死安能翳。
自此旋入房，
重闔雙雙扉。
朱繩八九尺，
掛向梁閑頹。
鮮鮮桂華樹，
華好葉何奇。
葳蕤揚芳馨，
生在空山隈。
烈火燒昆岡，
三日焰未衰。
大石屋言言，
小石當連車。
蕭芝泣蕙草，
萬族合一煤。
燒出白玉姿，
皎雪寒皚皚。
玉以為女墳，
將桂墳上栽。
夜有大星辰，
其光何離離。
錯落桂樹下，
千年照容徽。

Phiên âm

Dịch nghĩa

Bản dịch của Lê Xuân Khải

Trong Liệt nữ Lý Tam truyện, tác giả có ghi: “Cô gái chết trong thời Khang Hy, đến nay đã năm mươi năm. Năm Mậu Ngọ Càn long thứ 3, ta ở Trường An mới biết, cảm thấy lúc bấy giờ không ai làm thành văn chương để nêu gương, để từng nhà được nghe kể lại, sẽ có tác dụng khuyến thiện trừng ác, nên soạn thuật việc này thành lời ca.”

[1] Truyền thuyết trong Sơn hải kinh, con gái nhỏ của Viêm Đế tên là Nữ Oa, chơi Biển Đông hải bị chết đuối, hoá thành chim tinh vệ, thường ngậm đá gỗ ở núi Tây Sơn để lấp Biển Đông. Ở đây mượn hướng từ tinh vệ lấp biển ca ngợi tinh thần của Lý Tam không nề hiểm nguy, lập chí báo thù cho cha.
[2] Người xưa lấy hồng làm trống, mầu tươi đẹp; nghê làm mái, mầu tối. Đây chỉ sự sắc bén của gươm phát ra ánh lấp loáng.
[3] Chỉ chuỷ thủ (dao găm), tức dao tước quỳ (tên dao).
[4] Ngự sử trung thừa, đây chỉ tuần phủ quan cao nhất ở tỉnh. Lệ nhà Thanh, quan tuần phủ kiêm hàm hữu đô ngự sử, nên gọi là trung thừa.
[5] Chỉ vẻ dữ dằn khi chó nhe răng.
[6] Chỉ chung cơ quan trung ương của triều đình.
[7] Còn có tên là pháp quan, mũ của quan ngự sử ngày xưa.
[8] Loài thú thần một sừng trong truyền thuyết, có thể nhận ra thẳng cong phải trái của sự việc, có in hình trên quan phục của quan ngự sử, án sát sứ đời Thanh.
[9] Nguyên là quan giữ việc hình ngục đời Tần Hán, đây chỉ Đại Lý tự, cơ quan phúc thẩm đời Thanh.
[10] Truyền thuyết nàng Mạnh Khương khóc đổ bức thành. Đây dụng ý trái lại.
[11] Truyền thuyết thời Xuân Thu, Khởi Lương người nước Tề, chết trận ở chân thành Cử, người vợ khóc ở chân thành mười ngày, thành bị đổ, vợ Khởi Lương là Mạnh Khương.
[12] Ky là họ vua nhà Chu, họ vua nước Tề là Khương. Hai họ thường gả con cho nhau, cho nên dùng để chỉ chung phụ nữ quý tộc.
[13] Hai nước này ở phía bắc Trung Quốc, thời Xuân Thu Chiến Quốc. đây chỉ đường lên kinh đô.
[14] Người xưa cho là chim trĩ có tinh cảnh giác cao. Câu này ý là dù chết nhưng không vương vào lưới.
[15] Tiêu là tên tiêu ngải, tên một loài cỏ dại. Chi là tên cỏ thơm. ở đây chỉ cả cỏ dại lẫn cỏ thơm đều bị cháy. Cỏ huệ khóc cỏ chi.

In từ trang: https://www.thivien.net/ » Hồ Thiên Du » Liệt nữ Lý Tam hành

Liệt nữ Lý Tam hành
烈女李三行

Tác giả: Hồ Thiên Du - 胡天遊

Nguyên tác

Phiên âm

Dịch nghĩa

Bản dịch của Lê Xuân Khải

Liệt nữ Lý Tam hành烈女李三行

Tác giả: Hồ Thiên Du - 胡天遊

Nguyên tác

Phiên âm

Dịch nghĩa

Bản dịch của Lê Xuân Khải

Liệt nữ Lý Tam hành
烈女李三行