26/04/2024 23:37Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Phú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Cận đại
Đăng bởi tôn tiền tử vào 22/08/2020 02:34
[...]
Tưởng nỗi thái hoà tại vũ, bề khuông phù phó mặc khách thiên chung[1];
Đến khi di địch loan Hoa, xướng tiết nghĩa phải ra tay lục quán[2].
Nhà hầu đổ con còn biết chống, đâu để cha cậy cổ Tôn, Ngô[3];
Nước đang nguy tôi phải ra phò, há phiền chúa nhờ tay Pha, Mục[4].
[...]
Lỗ Trọng Liên[5] nghĩa bất đế Tần, phận nho giả mà lòng lo vũ trụ;
Văn Thiên Tường trung phù nhà Tống, bước lưu ly để vai gánh cương thường.
[...]
Vua còn đang điên bái long đong;
Ta há lẽ chiên cừu hạt hạ[6].
Trước đã có ba nghìn hổ bái, giúp rồng bay còn giữ khói lang;
Sau lại thêm hai cõi tằm ăn, đoái tả trạch còn ghi dấu thỏ.
Câu kiến nghĩa bất vi vô dũng;
Chữ tội nhân giai đắc nhi chung.
Giận man di tìm thói cừu Chu[7];
Ghét tả đạo bàn mưu trợ Kiệt[8].
[...]
Nếu để Tây Dương đắc chí, ngũ kinh không khỏi lửa Tần;
Bằng cho Pháp tặc hoành hành, bách tính ắt treo cửa Khổng.
[...]
Bài hịch này viết năm 1885 sau khi kinh thành Huế thất thủ, Tôn Thất Thuyết hộ giá vua Hàm Nghi ra vùng Nghệ Tĩnh để mưu đồ kháng chiến.
Văn bản bài còn thiếu nhiều đoạn bị mất, hiện chỉ còn tìm được một số ít câu.
[1] Người làm quan.
[2] Tài lược thao.
[3] Tôn Vũ và Ngô Khởi, hai nhà binh pháp thời Xuân Thu - Chiến Quốc.
[4] Liêm Pha và Lý Mục, hai danh tướng nước Triệu xưa.
[5] Danh sĩ thời Chiến Quốc không chịu theo nhà Tần.
[6] Sống sung sướng lấy riêng mình trong cảnh cơm ngon áo cừu được.
[7] Thù nhà Chu.
[8] Giúp kế thêm cho vua Kiệt nhà Hạ làm ác.