26/04/2024 16:03Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Thanh
Đăng bởi tôn tiền tử vào 20/09/2021 21:14
Nguyên tác
路轉成山日向東，
如煙如霧雨溟濛。
檣懸螮蝀追隨遠，
島接蓬萊宛轉通。
大陸三韓沈海底，
前朝四郡逮遼東。
樓船劍佩無楊僕，
愁殺龍門太史公。
Phiên âm
Lộ chuyển thành sơn nhật hướng đông,
Như yên như vụ vũ minh mông.
Tường huyền đế đổng truy tuỳ viễn,
Đảo tiếp Bồng Lai uyển chuyển thông.
Đại lục Tam Hàn[1] trầm hải để,
Tiền triều tứ quận[2] đãi Liêu Đông.
Lâu thuyền kiếm bội vô Dương Bộc[3],
Sầu sát Long Môn thái sử công.Bản dịch của phanlang @www.tvvn.org
Đường lên núi dốc, trời phía đông,
Mưa rơi mờ mịt móc sương chùng.
Theo sát cột buồm mống lơ lửng,
Chảy thông quần đảo nước non Bồng.
Tam Hàn đất cũ chìm đáy biển,
Bốn quận triều xưa giáp Liêu Đông.
Thuyền lầu mang kiếm đâu Dương Bộc,
Sầu chết Long Môn thái sử công.
[2] Trong hai năm 109 tr.CN - 108 tr.CN, Hán Vũ Đế cho quân chinh phạt Triều Tiên (thời Vệ Hữu Cừ 衛右渠 là vua Triều Tiên) đánh chiếm lập ra 4 quận: Nhạc Lãng 樂浪, Huyền Thố 玄菟, Chân Phiên 真番 và Lâm Đồn 臨屯. Đây là vùng bắc Triều Tiên, trong khi hơn một nửa lãnh thổ nằm phí nam thuộc ba nước Tam Hàn. Tư Mã Thiên có viết về Vệ Mãn 衛滿 và cháu Vệ Hữu Cừ 衛右渠.
[1] Cuối thế kỷ thứ 2 tr.CN đến thế kỷ thứ 4 sau CN, miền nam bán đảo Triều Tiên có 3 nước là Mã Hàn 馬韓, Thần Hàn 辰韓 và Biện Hàn 弁韓, gọi chung là Tam Hàn, trong đó Mã Hàn mạnh nhất nên được hai nước kia ủng hộ lập thành Thần Vương 辰王 thống trị cả 3 nước. Vào thế kỷ thứ 4, Mã Hàn bị nước Bách Tế 百濟 (thuộc bộ tộc Phù Dư 扶餘) thôn tính, Thần Hàn và Biện Hàn bị nước Tân La新羅 (một bộ tộc khác của Triều Tiên) đánh chiếm.
[3] Tướng đời Tiền Hán, người huyện Nghi Dương 宜陽, thị trấn Lạc Dương, tỉnh Hà Nam, năm 112 tr.CN được Hán Vũ Đế phong làm Lâu thuyền tướng quân 樓船將軍 chỉ huy thuỷ quân cùng Lộ Bác Đức 路博德, thống lĩnh lục quân, hai mặt giáp đánh Nam Việt của con cháu Triệu Đà, được phong Tương Lương hầu 將梁侯. Năm 111 tr.CN cùng Vương Ôn Thư 王溫舒, Hàn Thuyết 韓說 hợp binh bình định Đông Việt. Gây nhiều công trạng nên kiêu ngạo ỷ công, năm 109 tr.CN hợp binh với Tả tướng quân Tuân Trệ 荀彘 đánh Vệ Hữu Cừ 衛右渠 (?-108 tr.CN) của Triều Tiên, ỷ giỏi không hợp tác nên xích mích cùng Tuân Trệ, gây nhiều thất bại bị Tuân Trệ bắt giữ. Sau khi bình định Triều Tiên trở về, ông bị Hán Vũ Đế ra lệnh giết cả hai, Tuân Trệ chết còn Dương Bộc nhờ trả tiền thế mạng (thời đó kinh tế sút giảm, kho tàng trống rỗng vì chinh phạt nhiều năm quân lương không đủ), được tha chết, truất làm thứ dân, sau bệnh chết. Tư Mã Thiên (chức Thái sử công người Long Môn) có viết về Vệ Mãn 衛滿 và cháu Vệ Hữu Cừ 衛右渠, cho nên câu chót của bài thơ ý nói Triều Tiên độc lập, Trung Hoa không có tướng giỏi như Dương Bộc thời Hán nên không có ai đánh chiếm được, khiến Tư Mã Thiên sống vào thời sau này chắc buồn lắm.