24/04/2024 09:20Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Từ phẩm; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Nam Tống, Kim
Đăng bởi Vanachi vào 10/11/2007 16:43
Nguyên tác
過眼溪山，
怪都似、
舊時曾識。
還記得、
夢中行遍，
江南江北。
佳處徑須攜杖去，
能消幾兩平生屐？
笑塵勞、
三十九年非，
長為客。
吳楚地，
東南坼。
英雄事，
曹劉敵。
被西風吹盡，
了無陳蹟。
樓觀才成人已去，
旌旗未卷頭先白。
嘆人間、
哀樂轉相尋，
今猶昔。
Phiên âm
Quá nhãn khê sơn,
Quái đô tự,
Cựu thì tằng thức.
Hoàn ký đắc,
Mộng trung hành biến,
Giang Nam, Giang Bắc.
Giai xứ kính tu huề trượng khứ,
Năng tiêu kỷ lượng bình sinh kịch[1]?
Tiếu trần lao,
Tam thập cửu niên phi[2],
Trường vi khách.
Ngô Sở địa,
Đông nam sách[3].
Anh hùng sự,
Tào Lưu địch[4].
Bị tây phong xuy tận,
Liễu vô trần tích[5].
Lâu quan tài thành nhân dĩ khứ[6],
Tinh kỳ vị quyển đầu tiên bạch[7].
Thán nhân gian,
Ai lạc chuyển tương tầm,
Kim do tích.Bản dịch của Điệp luyến hoa
Trùng điệp núi non,
Sao như giống,
Chuyện xưa từng biết.
Trong mộng cũ,
Đã từng đi hết,
Giang Nam, Giang Bắc.
Cảnh đẹp đường thơm cây gậy chống,
Một đời nào biết mòn bao guốc?
Nhạo trần ai,
Ba chín tuổi còn sai,
Mòn thân khách.
Đất Ngô Sở,
Đông nam tách.
Anh hùng chuyện,
Tào Lưu địch.
Bị gió tây thổi hết,
Đâu còn tung tích.
Ngắm hết thành đây người đâu vắng,
Tinh kỳ chưa cuộn đầu đã bạc.
Ngẫm chuyện đời,
Vui buồn ruổi theo nhau,
Nay còn tiếc.
Bài này tác giả làm khi đi thuyền trên sông Tố 溯江 dời Dương Châu 揚州. Nay vẫn còn vài bài theo điệu Mãn giang hồng của Dương Viêm 楊炎 (727-781, tự Tế Ông 濟翁, tể tướng đời Đường), trong đó có bài Điển tận xuân y 典盡春衣 có những câu: “Công danh sự, vân tiêu cách; Anh hùng bạn, đông nam sách” 功名事，雲霄隔；英雄伴，東南坼 (Chuyện công danh, cách trời mây; Bạn anh hùng, chia đông nam), “Vấn ngư tiều, học tác lão sinh nhai, tòng kim nhật” 問漁樵、學作老生涯，從今日 (Hỏi ngư tiều, học theo kế sinh nhai, tới hôm nay). Bài trên với bài này tuy vần không giống nhưng tình điệu tương đồng, ý tứ liên thông.
[1] Ý nói đời người ngắn ngủi.
[2] Sách Hoài Nam tử 淮南子 có chép về Cừ Bá Ngọc 蘧伯玉 người nước Vệ đời Xuân Thu, năm mươi tuổi còn nhìn thấy khi bốn mươi chín tuổi sai. Ở đây tác giả đang bốn mươi tuổi, dùng tích trên để tự trào bản thân khi ba mươi chín tuổi vẫn còn sai.
[3] Trong Đăng Nhạc Dương lâu của Đỗ Phủ có câu “Ngô Sở đông nam sách”, ý nói cảnh rộng, Ngô Sở, đông nam chia tách làm hai miền.
[4] Nhắc tích thời Tam Quốc, Tào Tháo 曹操 từng nói với Lưu Bị 劉備: “Nay thiên hạ anh hùng, chỉ có Lưu sứ quân và Tháo này thôi” 今天下英雄，唯使君與操耳. Ở bài này, tác giả chỉ việc Tôn Quyền 孫權 phải chống lại hai anh hùng là Tào và Lưu, mà vẫn giữ vững một dải giang sơn.
[5] Chuyện xưa giờ không còn dấu tích, ý tác giả cũng là cảm thán cho thời buổi không còn thấy những chuyện anh hùng như vậy nữa.
[6] Ý thơ của Tô Đông Pha trong bài Tống Trịnh Hộ Tào 送鄭戶曹: “Hoàng lâu ngã sở khai, nhân sự cố đa quai” 黃樓我所開，人事固多乖 (Thành vàng khi ta mở, thì người và việc đã xa rồi).
[7] Tinh kỳ là cờ chiến. Ý tác giả nói Tôn Quyền khi chưa hoàn thành tráng chí đã gặp tuổi già, qua đó cũng than cho chính bản thân mình.