30/03/2024 05:00Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới

Đông Vũ ngâm
東武吟

Tác giả: Cao Bá Quát - 高伯适

Thể thơ: Cổ phong (cổ thể); Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi Vanachi vào 06/07/2014 15:35

 

Nguyên tác

登彼周原,
曠觀四方。
高鳥不飛,
白雲茫茫。
若有人兮林中,
爾何抱枯樹而悲傷?
昔從彭城圍,
十萬飼虎口。
白光豈人謀,
赤帝乃天授。
雍齒且封侯,
爾等亦奚負?
壯哉留與酇,
齊大非吾偶。
大造無棄材,
老拙自衰朽。
君看屠羊子,
爵祿更何有?
誰非王土復王臣?
一笠昂藏混世塵。
且放行歌江外春,
安能低頭矮屋,俯仰隨他人。

Phiên âm

Đăng bỉ chu nguyên,
Khoáng quan tứ phương.
Cao điểu bất phi,
Bạch vân mang mang.
Nhược hữu nhân hề lâm trung,
Nhĩ hà bão khô thụ nhi bi thương?
Tích tòng Bành Thành[1] vi,
Thập vạn tự hổ khẩu.
Bạch quang khởi nhân mưu,
Xích đế[2] nãi thiên thụ.
Úng Xỉ[3] thả phong hầu,
Nhĩ đẳng diệc hề phụ?
Tráng tai Lưu dữ Toản[4],
Tề đại phi ngô ngẫu[5].
Đại tạo vô khí tài,
Lão chuyết tự suy hủ.
Quân khán Đồ dương tử[6],
Tước lộc cánh hà hữu?
Thuỳ phi vương thổ phục vương thần?
Nhất lạp ngang tàng hỗn thế trần.
Thả phóng hành ca giang ngoại xuân,
An năng đê đầu oải ốc,phủ ngưỡng tuỳ tha nhân.

Bản dịch của Hoàng Tạo

Lên cánh đồng rộng
Nhìn ra bốn phương
Chim cao vắng ngắt
Mây trắng mênh mang
Kìa thấp thoáng có người trong rừng
Sao cứ ôm cây khô mà đau thương?
Xưa theo trận Bành Thành
Mười vạn cung miệng hổ
Luồng sáng đâu bởi người
Xích đế tự trời phú
Úng Xỉ còn phong hầu
Các anh ai nỡ phụ?
Lưu, Toản vẻ vang thay
Tề lớn ai dám đọ
Trời có phí tài đâu
Già vụng tự phí bỏ
Hãy xem chàng mổ dê
Tước lộc cần chi có
Sống đâu trong nước chẳng bề tôi
Chiếc nón nghênh ngang lẫn với đời
"Giang ngoại xuân" dạo hát thảnh thơi
Chịu sao nổi: mái nhà khúm núm cúi ngẩng theo ý người
Lời tự: "Hải sự toái lục: Đông Vũ ngâm nhạc phủ thi. Nhân hữu thiếu tráng tòng chinh phạt, niên lão bị khí, du ư Đông Vũ giả, bất cảm luận công đãn luyến quân nhĩ." 海事碎錄:東武吟樂府詩。人有少壯從征伐,年老被棄,遊於東武者,不敢論攻但戀君耳。 (Sách "Hải sự toái lục" bài nhạc phủ "Đông Vũ ngâm" kể chuyện một người lúc trẻ theo vua đi đánh dẹp các nơi, về già bị bỏ rơi, mới đi ngao du đất Đông Vũ, không dám kể công, chỉ tỏ ý nhớ vua thôi.)

[1] "Tây Hán chí" chép Hán vương Lưu Bang đánh nhau với Hạng Vũ, bị Hạng Vũ vây ở Bành Thành, hàng chục vạn quân sĩ chết lấp cả sông Tuy thuỷ. Bỗng một cơn bão lớn nổi lên, thổi bay cả đất đá. Hán vương thừa cơ thoát khỏi vòng vây, nhưng trời đất tối quá không biết đường nào mà chạy, tự nhiên thấy có một vệt sáng (bạch quang) dẫn đường nhờ đó mà chạy được.
[2] Khi Hán vương khởi binh, một hôm say rượu đi đường thấy có một con rắn trắng nằm ngang, bèn rút gươm chém chết. Sau đó có người trông thấy một bà lão ngồi khóc mà nói rằng "Con ta là con thần Bạch đế, hoá làm rắn đi chơi, bị con thần Xích đế chém chết". Vì thế người ta cho Hán vương là con thần Xích đế.
[3] Tướng của Hạng Vũ, khi Hán vương diệt được Hạng Vũ thì Úng Xỉ ra hàng. Hán vương rất ghét, nhưng cũng phong tước hầu để yên lòng người khác.
[4] Lưu hầu là Trương Lương, Toản hầu là Tiêu Hà. Hai người có công lớn trong việc diệt Hạng Vũ, lập nên cơ đồ nhà Hán.
[5] Ý nói công không to được như Lưu hầu và Toản hầu. "Tả truyện": Tề hầu muốn gả con gái cho thái tử Hốt nước Trịnh. Thái tử Hốt từ chối và nói "Tề là nước lớn, không phải là lứa đôi với ta".
[6] Chàng mổ dê. "Trang tử": Chàng mổ dê tên là Đồ Dương Thuyết là người cao nghĩa. Sở Chiêu Vương nhờ Tư Mã Kỳ mời hộ và hứa sẽ phong cho tước vị tam tinh. Đồ Dương Thuyết trả lời: "Tôi vẫn biết ngôi tam tinh quý hơn hàng bán thịt dê của tôi, lộc của ngôi tam tinh nhiều hơn lợi thịt dê của tôi, nhưng tôi không dám nhận, để nhà vua khỏi mang tiếng là lạm thưởng. Tôi chỉ xin trở về với nghề mổ dê mà thôi."

In từ trang: https://www.thivien.net/ » Cao Bá Quát » Đông Vũ ngâm