05/05/2024 11:21Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Cận đại
Đăng bởi tôn tiền tử vào 09/01/2019 21:08
Nguyên tác
幾番風月兩談心，
友議年情轉更深。
器我昔曾聯結綬，
榮君今早試鳴琴。
承宣日下當方面，
勤慎長加迪寶箴。
鄭重車前無別話，
相期一路福星臨。
Phiên âm
Kỷ phiên phong nguyệt lưỡng đàm tâm,
Hữu nghị niên tình chuyển cánh thâm.
Khí ngã tích tằng liên kết thụ[1],
Vinh quân kim tảo thí minh cầm[2].
Thừa tuyên nhật hạ đương phương diện,
Cần thận trường gia địch bảo châm[3].
Trịnh trọng xa tiền vô biệt thoại,
Tương kỳ nhất lộ phúc tinh[4] lâm.Dịch nghĩa
Bao phen tôi và anh cùng hóng gió ngắm trăng, chẳng nói năng gì vì lòng đã thầm hiểu nhau.
Nghĩa bạn giao du và tình bạn đỗ cùng khoa dần dà chuyển đến mức sâu đậm.
Dùng ta làm khí cụ của nhà nước thì từ xưa đã từng có dây thao để buộc người với nhiệm vụ,
Nay anh được vẻ vang nhờ nhà vua sớm cho anh thử trổi giọng đàn cầm.
Từ nay trở đi, vâng mệnh thay vua tuyên dương đức hoá một phương.
Thì ngày càng thêm siêng năng và cẩn thận trong việc nước như lời châm quý báu đã dạy.
Trước xe trịnh trọng tiễn anh mà không nói lời xa nhau
Đã đến lúc mời anh lên đường làm một Phúc tinh, mang lại hạnh phúc cho dân chúng nơi anh trị nhậm.Bản dịch của Đặng Quý Địch
Bao phen trăng gió hiểu lòng nhau
Bè bạn dần dà nghĩa thấm sâu
Buộc ấn xưa từng dùng lụa mộc
Thử đàn giờ sớm chịu ơn sâu
Mệnh vua tuyên hoá đương thay mặt
Châm báu thận cần hãy nhớ câu
Trịnh trọng trước xe không nói biệt
Mà đưa sao Phúc tới Nam châu
Huyện Tuy Phong thuộc phủ Ninh Thuận, tỉnh Bình Thuận. Từ doãn nhằm trỏ trưởng quan đứng đầu một địa phương, thường chỉ chức Tri phủ như Phủ doãn, Tri huyện như Lệnh doãn. Chức Hành tẩu thường ở phẩm Chánh thất (7 - 1), làm việc tại Bộ một thời gian được thăng phẩm Tùng lục (6 - 2) thì cho lãnh chức Tri huyện, phẩm Chánh lục (6 - 1). Đừng theo mặt chữ Hành tẩu mà hiểu như có kẻ đã dịch bậy là “chân sai vặt”! Tri huyện họ Bùi là ông Bùi Cạnh, bạn của tác giả.
Phẩm trật chú như trên là theo quan chế ban hành đời Minh Mệnh mà cụ Trần Trọng Kim đã ghi lại trong sách Việt Nam sử lược. Trong thực tế theo anh Trần Đình Phan, con cụ Cử Tân nói thì bố anh từ Hành tẩu đi Hậu bổ Bình Thuận, thăng Kinh lịch rồi mới thăng Tri huyện Hoài Ân, phẩm Tùng ngũ (5 - 2) rồi lên Chánh ngũ (5 - 1).
[1] Dây thao (lụa to sợi) dùng buộc ấn vào người. Ấn có ba loại: ấn vàng thao đỏ, ấn bạc thao xanh, ấn quan tri huyện bằng đồng dây thao đen.
[2] Đời Chu có Mật Tử Tiện làm quan tể ấp Đơn Phủ, chỉ gảy đàn cầm mà Đơn Phủ được trị an.
[3] Lời dạy đạo làm quan mà quan lại phải học thuộc lòng (Theo Văn tâm điêu long của Lưu Hiệp (465-520) thời Lục triều).
[4] Đời Tống có Tiên Vu Sằn làm chuyển vận sứ ở Chiết Đông. Tư Mã Quang bảo người rằng: “Sằn là người giỏi mà để làm quan ở bên ngoài thì chẳng nên. Nhưng vùng Tề Lỗ điêu tàn quá lắm nên phải đưa Sằn tới cứu. Sằn đúng là Nhất lộ phúc tinh (sao phước của một lộ) vậy.”