25/04/2024 18:54Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi Vanachi vào 26/09/2008 08:10
Nguyên tác
三載身經百戰中，
城孤糧絕困英雄。
突圍不忍心為席，
報國惟知我匪躬。
八角火同心共赤，
千秋名與日爭紅。
他年擬倣雲苔畫，
相將應推弟一功。
Phiên âm
Tam tải thân khinh bách chiến trung,
Thành cô lương tuyệt khốn anh hùng.
Đột vi bất nhẫn tâm vi tịch,
Báo quốc duy tri ngã phỉ cung.
Bát giác hoả đồng tâm cộng xích,
Thiên thu danh dữ nhật trang hồng.
Tha niên nghĩ phỏng Vân đài[1] hoạ,
Tướng tướng ưng suy đệ nhất công.Dịch nghĩa
Ba năm thân coi nhẹ trong trăm trận đánh,
Thành cô, lương hết, anh hùng gặp nguy khốn.
Phá vòng vây chẳng nỡ đem người ra thí mạng,
Báo ơn nước chỉ biết riêng ta dốc lòng.
Lầu Bát giác, lửa và tâm cùng đỏ,
Nghìn thu danh tranh sáng với vầng nhật.
Năm khác nghĩ đến chuyện vẽ tranh treo ở Vân đài,
Trong hàng tướng văn tướng võ nên suy tôn ông là công bậc nhất.Bản dịch của Nguyễn Khuê (II)
Trăm trận ba năm ở giữa vòng,
Thành cô, lương hết, khốn anh hùng.
Phá vây chẳng nỡ đem người thí,
Báo quốc riêng bền giữ dạ trung.
Bát giác lòng son cùng lửa đỏ,
Thiên thu danh rạng sánh trời hồng.
Đài mây những nghĩ sau nầy hoạ,
Văn võ nên tôn đệ nhất công.
Hai bài này trong nguyên bản không có tựa, chỉ có đoạn văn của tác giả, dịch như sau: “Tháng tư năm Kỷ Mùi (1799) quân vua chiêu hàng thành Quy Nhơn, sai Chưởng hậu quân Bình Tây tham thừa tướng quân Quận công Võ Tánh, Lễ bộ chánh hầu Ngô Tùng Châu trấn giữ. Tháng mười hai, Nguỵ tướng Nguyễn Diệu (Trần Quang Diệu) đem đại binh vây hãm. Tháng tư năm Canh Thân, quân vua cứu viện, chưa giải vây được. Mùa hạ năm Tân Dậu ngự giá thừa hư tiến chiếm Phú Xuân, lại ra lệnh sai Khâm sai chưởng tả quân Bình Tây tướng quân Quận công Lê Văn Duyệt tiến đóng Quãng Ngãi, đánh sau lưng giặc. Tôi phụng mệnh theo quân cấp phát lương hướng. Bấy giờ thành Quy Nhơn bị vây lâu, trong ngoài cách trở. Hai ông Võ và Ngô không nỡ phá vòng vây thoát thân, sợ tướng sĩ chết nhiều, mà trong thành những tướng sĩ đầu hàng cũng lắm phen mưu việc lạ, nhiều người ban đêm dòng dây xuống dưới thành để trốn, lại thêm trong thành lương hết. Ngày hai mươi bảy tháng tám, ông Võ lên lầu bát giác tự thiêu trước, ông Ngô uống thuốc độc tử tiết, để lệnh cấm huỷ quân dụng, toàn thành hàng Nguỵ để cầu mạng sống cho ba quân. Tin buồn đến Quảng Ngãi, mọi người đều thương xót. Tôi nhân khóc hai ông, làm thơ ghi tiết của hai bậc danh thần mà thôi, không phải dùng thơ để kêu.”
[1] Đài Mây, theo cách nói xưa ý chỉ nơi treo tranh các bậc công thần.