24/04/2024 17:21Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Tây Sơn
Đăng bởi hongha83 vào 20/03/2020 19:25
Nguyên tác
廣信難爲朱子事，
常行誰識白丁名。
鵲巢頂上非吾黨，
蛛網眉間也世情。
凌雪丈夫緣骨勁，
可泥君子爲心明。
閒來每閱天台賦，
未許山人躡蹻行。
Phiên âm
Quảng tín nan vi Chu Tử[1] sự,
Thường hành thuỳ thức bạch đinh[2] danh.
Thước sào[3] đỉnh thượng phi ngô đảng,
Thù võng mi gian[4] dã thế tình.
Lăng tuyết trượng phu duyên cốt kính,
Khả nê quân tử vị tâm minh.
Nhàn lai mỗi duyệt Thiên Thai[5] phú,
Vị hứa sơn nhân nhiếp kiểu hành.Dịch nghĩa
Tin nhiều hiểu rộng, khó làm được việc như Chu Tử
Việc làm bình thường, thì ai biết tới tên tuổi hạng bạch đinh
Để chim thước làm tổ trên đầu, không phải là bọn ta
Để nhện giăng tơ qua mi, là chuyện thường tình ở đời
Đấng trượng phu xông pha sương tuyết, bởi cốt cách cứng rắn
Người quân tử có thể ở gần bùn, vì lòng vẫn sáng trong
Phú “Động Thiên Thai” khi nhàn thường đọc
Nhưng chưa cho phép người trên non, dận dép ra điBản dịch của Đào Phương Bình
Tin xằng khó học làm Chu Tử
Tài đớn ai thèm biết bạch đinh
Thước tổ đỉnh đầu, không giống kiểu
Nhện giăng mi mắt, cũng thường tình
Trượng phu vượt tuyết xương còn cứng
Quân tử gần bùn chí vẫn minh
Đọc phú Thiên Thai ngày rảnh rỗi
Chưa đành dận dép tếch non xanh
Trần hoàng giáp tức Trần Danh Án (1754-1794), người làng Bảo Triện, huyện Gia Bình (nay là Gia Lương) tỉnh Bắc Ninh. Đỗ Hoàng giáp năm 1787. Khi Chiêu Thống chạy sang nhà Thanh, ông ốm không theo được, trốn về quê, tụ tập binh lính chống lại Tây Sơn. Nguyễn Huệ và Ngô Thì Nhậm nhiều lần gửi thư mời ra, nhưng ông từ chối, quyết cô trung với nhà Lê.
[1] Tức Chu Hy, nhà lý học nổi tiếng đời Tống, ông cũng là người chú giải Tứ thư và Ngũ kinh.
[2] Người dân bình thường.
[3] Chim thước làm tổ. Đức Như Lai xưa ngồi tu đạo ở núi Tuyết Sơn, chim thước bay đến làm tổ trên đầu, vẫn cứ ung dung ngồi thiền định.
[4] Nhện giăng màng qua mi. Chưa rõ điển cố.
[5] Một ngọn núi ở phía bắc huyện Thiên Thai, tỉnh Triết Giang. Tương truyền, xưa có Lưu Thần và Nguyễn Triệu vào núi hái thuốc gặp tiên nữ. Thiên Thai sau được dùng để chỉ cảnh tiên.