26/04/2024 10:58Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thơ tự do; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hiện đại
Đăng bởi tôn tiền tử vào 22/10/2015 09:14
Xe trâu cót két
Cót két xe trâu
Bánh xe nằng nặng in sâu lối mòn
Tay cầm vàm nhỏ
Tay nọ ẳm con
Nắng vàng Xẻo Đước[1]
Con trâu khát nước
Thở dốc từng cơn
Bánh xe nghiến nát cốt mòn
Nát thân không nát nổi hồn mẹ quê
Mồ hôi tưới khắp đường xe
Thân gầy sức yếu, đường về xa xôi.
Người mẹ nghèo sợ con cảm nắng
Lấy khăn rằn bông nửa mui xe
Con nằm khoanh ngủ trong lòng mẹ
Dưới áng mây lành mát bóng quê.
Xê trâu kéo lúa, chở con thơ
Lúa giống năm nay để tới mùa
Gieo mạ cho quằn bông lúa chín
Cho con no ấm, sớm nô đùa.
Con của má cũng là giống tốt
Mai sau con sẽ có gia đình
Nuôi con... sẽ biết công từ mẫu
Trọn kiếp làm dâu: kiếp khổ hình.
Từ Đông Hoà[2] má sang Đông Thái[3]
Một chuyến sang đò: chuyến biệt ly
Giọt nước lìa nguồn sa bến đục
Bông tràm rơi trắng bước vu qui.
Chín tháng con nằm trong bụng mẹ
Chắc nghe mẹ khóc lúc mang thai
Nên con của mẹ thành văn sĩ
Biết khóc từ khi chửa hiểu đời.
Gà mới gáy má vừa thức giấc
Một mình vo gạo ở cầu ao
Nấu cơm cho mấy mươi công cấy
Ngủ đứng ngoài sân tựa cổng rào.
Em chồng năm đứa nhởn nhơ chơi
Khi mẹ đày thân trả nợ đời
Cơm nguội cá thiu chan nước mắt
Dầm mưa không mãnh áo chầm tơi.
Ngày mẹ ra riêng về Xẻo Đước
Giang sơn vỏn vẹn: chiếc xuồng be
Cha bơi lái mẹ ngồi bơi mũi
Chèo chồng xứ người tìm bến quê.
Mẹ đập ống ngày con sáu tuổi
Rước thầy về dạy chữ a, b
Còn cha phát đất ông điền chủ
Tiền học đóng bằng lúa mẹ giê.
Thầy giáo vỡ lòng làm quốc sự
Đến “Điền Trên[4]” ghé bước phiêu lưu
Nhà nghèo chữ nghĩa thơm mùi mực
Con nhớ muôn đời ông giáo Như[5]
Bông mướp trổ vàng dưới mái hiên
Giàu thêm chữ nghĩa, chẳng giàu tiền
Trâu già vẫn kéo xe trâu cũ
Nữa kiếp con mang nợ chủ điền.
Làng cũ sau ngày binh lửa dậy
Con không về nữa xóm Điền Trên
Đông Yên[6] làng cũ xa xăm quá
Mờ vết xe trâu bóng mẹ hiền.
Khi con bán chữ mua cơm áo
Tóc mẹ thúng bông rối mái đầu
Ngồi kể chuyện buồn đêm Chợ Quán
Quãng đời cay đắng, chuyện xe trâu.
Trời hởi mẹ ơi con bất hiếu
Nửa đời, sự nghiệp trắng hai tay
Tại sao con chẳng đi ăn cướp
Cho mẹ cho con bớt đoạ đày.
Tại sao trời bắt làm thi sĩ
Khóc mướn thương vay mãi chuyện đời
Mà trái tim đau giàu cảm luỵ
Bị đời gạt mãi mẹ hiền ơi!
Một chiếc xe trâu, bao hột giống
Đổi cho con một kiếp làm thơ
Nếu không có mẹ, thơ và mộng
Con chết còn hơn sống kiếp hờ.
Mẹ bảo: “mọi nghề đều quý trọng
Con ơi cứ sống cứ làm thơ
Bạc tiền danh vọng như mây nổi
Má vẫn gần con, dẫu xuống mồ”.
Chợ Quán, đêm 9-10-63
[1] Một con rạch ở làng Đông Yên.
[2] Làng quê ngoại.
[3] Làng quê nội.
[4] Một xóm hẻo lánh khi song thân vừa ra riêng đến đây để lập nghiệp.
[5] Thầy dạy vỡ lòng tên Như.
[6] Một làng ở quận An Biên (tỉnh Kiên Giang) cách quê nội, quê ngoại một ngày thuyền. Song thân đã tạo lập sự nghiệp tại làng này.