25/04/2024 18:20Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Từ phẩm; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Nam Tống, Kim
Đăng bởi Vanachi vào 06/02/2008 03:42
Nguyên tác
一勺西湖水，
渡江來。
百年歌舞，
百年酣醉。
回首洛陽花石盡，
煙渺黍離之地，
更不復新亭墮淚。
簇樂紅粧搖畫舫，
問中流擊楫何人是。
千古恨，
幾時洗？
餘生自負澄清志，
更有誰磻溪未遇，
傅岩未起？
國事如今誰倚仗？
衣帶一江而已。
便都道江神堪恃。
借問孤山林處士，
但掉頭笑指梅花蕊。
天下事，
可知矣！
Phiên âm
Nhất thược Tây hồ thuỷ,
Độ giang[1] lai.
Bách niên ca vũ,
Bách niên hàm tuý.
Hồi thủ Lạc Dương hoa thạch tận,
Yên diểu thử ly chi địa[2],
Cánh bất phục Tân Đình[3] đoạ lệ.
Thốc nhạc hồng trang dao hoạ phang,
Vấn trung lưu kích tiếp[4] hà nhân thị.
Thiên cổ hận,
Kỷ thì tẩy?
Dư sinh tự phụ trừng thanh chí,
Canh hữu thuỳ Bàn khê[5] vị ngộ,
Phó Nham[6] vị khởi?
Quốc sự như kim thuỳ ỷ trượng?
Y đới nhất giang nhi dĩ.
Tiện đô đạo giang thần kham thị.
Tá vấn Cô sơn Lâm xử sĩ[7],
Đán trạo đầu tiếu chỉ mai hoa nhị.
Thiên hạ sự,
Khả tri hĩ!Bản dịch của Nguyễn Xuân Tảo
Tây Hồ vốc nước nọ,
Sau buổi qua sông.
Trăm năm say tít,
Trăm năm ca múa.
Ngoảnh lại Lạc Dương hoa cảnh trụi,
Khói bốc, rầm rì cây cỏ,
Còn đâu thấy Tân Đình lệ rỏ.
Chỉ sênh ca, áo thắm, chiếc thuyền hoa,
Hỏi giữa dòng gõ mái còn ai nữa.
Hận ngàn kiếp,
Bao giờ rửa?
Đời ta muốn giúp nước thanh bình,
Nhưng cùng ai đắp ván,
Suối Bàn đứng ra chèo chở?
Việc nước giờ đây ai gánh vác?
Dòng sông như tà áo nhỏ,
Lại định nhờ thần sông phù hộ.
Hỏi cụ Lâm ẩn núi Cô Sơn,
Cứ ngoảnh đi nhìn hoa mai cười trỏ.
Việc thiên hạ,
Đủ thấy rõ.
[1] Nhà Tống bị quân Kim chiếm đóng vùng Trung Nguyên, phải qua sông Trường Giang chạy về phía nam, nên mới nói lên đò qua sông.
[2] Thơ Thử ly trong Kinh Thi nói sau khi nhà Ân mất, kinh thành cỏ mọc rậm.
[3] Nay thuộc tỉnh Giang Tô. Khi nhà Đông Tấn sắp mất nước, phải chạy xuống miền nam, các tỉnh ở trung nguyên lần lượt bị mất... Các bậc cựu thần và sĩ phu nhà Tấn họp nhau uống rượu ở Tân Đình. Chu Khải nói: “Phong cảnh vẫn thế, non sông không còn như xưa”, mọi người đều rơi lệ... Vương Đạo nói: “Chúng ta phải hết sức phò tá nhà vua lấy lại đất nước, việc gì phải bắt chước người tù nước Sở, nhìn nhau mà khóc, phỏng có ích gì?” Từ đấy, người ta thường dùng chữ “Tân Đình lệ” để chỉ hạt lệ yêu vua cũ, nước xưa, có chí khôi phục triều đại sắp hay đã đổ.
[4] Tổ Địch đời Tấn nghe gà gáy, gọi bạn dậy múa kiếm, chí muốn lấy lại đất nước bị giặc chiếm.
[5] Đời Chu, Lã Vọng ngồi câu cá ở suối Bàn, sau ra giúp nhà Chu đánh được nhà Ân.
[6] Phó Duyệt đắp ván ở Nham, sau ra giúp vua Cao Tông nhà Ân, trở nên sự nghiệp trung hưng.
[7] Lâm Bô, người đầu đời Tống, ở ẩn trên núi Cô Sơn, vui với hoa mai, chim hạc.