28/04/2024 06:53Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Trần
Đăng bởi Vanachi vào 27/05/2006 04:00
Nguyên tác
百二山河起戰烽，
攜將子弟入關中。
煙消函谷珠宮冷，
雪散鴻門玉斗空。
一敗有天忘澤左，
重來無地到江東。
經營五載成何事，
銷得區區葬魯公。
Phiên âm
Bách nhị sơn hà[1] khởi chiến phong,
Huề tương tử đệ nhập Quan Trung.
Yên tiêu Hàm Cốc[2] châu cung lãnh,
Tuyết tán Hồng Môn[3] ngọc đấu không.
Nhất bại hữu thiên vong Trạch Tả[4],
Trùng lai vô địa đáo Giang Đông[5].
Kinh dinh ngũ tải thành hà sự?
Tiêu đắc khu khu táng Lỗ Công[6].Dịch nghĩa
Non nước trăm hai nổi lửa chiến tranh,
Đem đoàn tử đệ vào Quang Trung.
Khói tan nơi Hàm Cốc cung châu lạnh,
Tuyết tan chốn Hồng Môn đấu ngọc vỡ tan.
Số trời phải thua, chạy theo đường Trạch Tả,
Lúc về không còn nẻo để đến Giang Đông.
Năm năm lăn lộn được việc gì?
Chỉ còn được vùi trong mả Lỗ công.Bản dịch của Nguyễn Tấn Hưng
Thế hiểm non sông dậy chiến hùng,
Tám nghìn đệ tử tới Quan Trung.
Khói tan Hàm Cốc cung son lạnh,
Ngọc nát Hồng Môn chén vỡ tung.
Trời khiến bại vong lầm tuyệt lộ,
Nẻo về đâu nữa hết Giang Đông!
Năm năm bá nghiệp trôi giòng nước,
Nấm đất vùi kia dấu Lỗ Công.
Bài này chép lại trong Truyền kỳ mạn lục của Nguyễn Dữ. Tác giả làm bài thơ này khi phụng mệnh đi sứ sang phương Bắc, qua đền thờ Hạng Vũ.
[1] Nhà Tần đóng đô ở Quan Trung là nơi hiểm yếu, hai người có thể chống chọi trăm người nên mới có tên “bách nhị sơn hà”.
[2] Cửa quan hiểm yếu của nhà Tần. Câu này nói việc Hạng Vũ đốt cung A Phòng của nhà Tần.
[3] Tiệc ở Hồng Môn, Phạm Tăng định giết Bái Công nhưng Hạng Vũ không nghe. Bái Công thoát về được, Tăng tức giận ném vỡ tan cái đấu ngọc Trương Lương (Hán) biếu. Ý câu thơ: đấu ngọc vỡ vụn như tuyết, không còn gì nữa.
[4] Hạng Vũ bị vây ở Cai Hạ, đêm phá vòng vây chạy được đến Âm Lăng, hỏi đường, bị một ông lão nông ghét Sở lừa chỉ đi về phía tả. Hạng Vũ nghe theo bị mắc cái đầm lớn không còn đường chạy nữa. Vũ than là “Trời định làm mất ta”.
[5] Hạng Vũ chạy đến Ô Giang thì người lái đò khuyên qua sông sang Giang Đông rồi sẽ tính kế quay về, nhưng Vũ không nghe, tự tử.
[6] Tước Hạng Vũ được Hoài Vương phong từ trước. Sau khi Hạng Vương chết, Hán Cao Tổ lấy lễ Lỗ Công mà chôn cất.