18/04/2024 20:59Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi Vanachi vào 13/07/2005 01:11
Nguyên tác
虞帝南巡更不還，
二妃洒淚竹成班。
悠悠陳跡千年上，
歷歷群書一望間。
新潦初添三尺水，
浮雲不辨九疑山。
尋聲遙謝琵琶語，
千里青衫不耐旋。
Phiên âm
Ngu đế[1] nam tuần cánh bất hoàn,
Nhị phi[2] sái lệ trúc thành ban.
Du du trần tích thiên niên thượng,
Lịch lịch quần thư nhất vọng gian.
Tân lạo sơ thiêm tam xích thuỷ,
Phù vân bất biện Cửu Nghi[3] san,
Tầm thanh dao tạ tỳ bà ngữ[4].
Thiên lý thanh sam bất nại hàn.Dịch nghĩa
Vua Ngu đi tuần phương nam chẳng trở về.
Hai bà phi khóc, nước mắt vương vào cây trúc thành những vệt lốm đốm.
Dấu cũ nghìn xưa ghi trong sử sách,
Nay nhìn thấy rõ trước mắt.
Nước lũ mới đổ về cao hơn ba thước,
Mây che khuất không nhìn rõ núi Cửu Nghi.
Nghe vẳng tiếng tỳ bà nhưng phải từ tạ,
Kẻ mặc áo xanh này từ nghìn dậm đến, không chịu lạnh nổi.Bản dịch của Đặng Thế Kiệt
Vua Ngu đi mất không về
Trúc xanh đốm lệ hai phi khóc tìm
Nghìn năm cách biệt cổ kim
Lật trang phương cảo nỗi niềm rưng rưng
Lụt về ba thước triều dâng
Mây mờ che phủ mấy tầng Cửu Nghi
Xa nghe réo rắt tiếng tỳ
Áo xanh từ tạ còn đi nghìn trùng
Thương Ngô: tên núi, tức là núi Cửu Nghi. Sử chép, xưa vua Thuấn đi tuần phương nam, mất ở Thương Ngô rồi chôn ở đó.
[1] Vua nước Ngu, tức vua Thuấn.
[2] Chỉ hai bà phi của vua Thuấn, tức Nga Hoàng và Nữ Anh. Vua Thuấn đi tuần phương nam, chết ở Thương Ngô. Hai phi đi tìm, khóc nước mắt nhỏ xuống những cây trúc thành vết lốm đốm và tự trầm chết theo bên dòng sông Tương.
[3] Núi có chín ngọn giống nhau, khó phân biệt nên đặt tên ra thế.
[4] Lấy ý từ bài Tỳ bà hành của Bạch Cư Dị. Trong Tỳ bà hành có câu: “Giang châu tư mã thanh sam thấp” (Quan Tư mã châu Giang khóc ướt vạt tràng áo xanh), Nguyễn Du dịch là: “Sụt sùi giở nỗi đoạn tràng, Giọt châu tầm tã, đẫm tràng áo xanh”.