24/04/2024 22:22Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Cận đại
Đăng bởi Vanachi vào 24/09/2018 10:32
Nguyên tác
三鼓詞場三冠軍，
雄鋒忠戰絕驚人。
渭川此捷今誰敵，
甲子吾年更有君。
四世象文黃榜錄，
七旬仙滴碧桃春。
江山回首重來路，
終幾單瓢遇翠雲。
Phiên âm
Tam cổ từ trường tam quán quân,
Hùng phong trung chiến tuyệt kinh nhân.
Vị Xuyên thử tiệp kim thuỳ địch,
Giáp Tí ngô niên cánh hữu quân.
Tứ thế tượng văn hoàng bảng lục,
Thất tuần tiên trích bích đào xuân.
Giang sơn hồi thủ trùng lai lộ,
Chung kỷ đan biều ngộ thuý vân.Bản dịch của Trần Đức Toàn
Ba lượt văn trường ba lượt quán quân
Hùng phong khí thế tuyệt kinh nhân
Vị Xuyên như thế ai địch nổi
Cùng lứa chúng mình lại có anh
Bốn đời văn nghiệp còn ghi bảng
Bảy tuần tiên giáng ngọn đào xuân
Non sông còn hẹn ngày quay lại
Bầu cơm giỏ nước gặp mây xanh
Bài thơ này được thấy tại biển ngạch treo ở từ đường cũ làng Yên Đổ. Lạc khoản đề “Tự Đức Tân Mùi xuân vương chính nguyệt, đệ Vân Trì tiến sĩ Dương Khuê bái, Bảo Đại Canh Ngọ thu phụng tiến lục” 嗣德辛未春王正月，第雲池進士楊珪拜，保大庚午秋奉薦錄 (Ngày xuân tháng giêng năm Tân Mùi niên hiệu Tự Đức (1871), tiến sĩ làng Vân Trì là Dương Khuê em kính bái, cung chép dâng mùa thu năm Canh Ngọ niên hiệu Bảo Đại (1930)).
Theo lạc khoản, bài thơ này Dương Khuê mừng Nguyễn Khuyến thi đỗ năm 1871, lúc đó 36 tuổi. Dương Khuê ít tuổi hơn, nên xưng là đệ. Khi thi Hương thì cả Nguyễn Khuyến và Dương Khuê cùng đỗ khoá 1864, khoá đó Nguyễn Khuyến đỗ đầu. Sang năm sau thi Hội thì cả hai cùng không đậu, cùng ở lại Huế ôn luyện. Đến năm 1868 thì Dương Khuê đậu Tiến sĩ, đến năm 1871 thì Nguyễn Khuyến đậu Tiến sĩ. Nhưng Nguyễn Khuyến đỗ đầu cả Cử nhân, Hội nguyên, Đình nguyên nên có danh hiệu Tam nguyên từ đây.
Nhưng theo nội dung trong thơ, có câu mừng thất tuần là 70 tuổi. Có lẽ nào đây là bài thơ mừng thọ Nguyễn Khuyến. Nếu vậy thì nó phải được viết năm 1905. Vì vậy, văn bản bài thơ cũng như niên đại Cuốn thư cần được khảo sát thêm nữa.