21/04/2024 05:35Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Thịnh Đường
Đăng bởi tôn tiền tử vào 11/01/2015 18:25
Nguyên tác
威弧不能弦，
自爾無寧歲。
川谷血橫流，
豺狼沸相噬。
天子從北來，
長驅振凋敝。
頓兵岐梁下，
卻跨沙漠裔。
二京陷未收，
四極我得制。
蕭索漢水清，
緬通淮湖稅。
使者紛星散，
王綱尚旒綴。
南伯從事賢，
君行立談際。
坐知七曜曆，
手畫三軍勢。
冰雪淨聰明，
雷霆走精銳。
幕府輟諫官，
朝廷無比例。
至尊方旰食，
仗爾布嘉惠。
補闕暮徵入，
柱史晨征憩。
正當艱難時，
實藉長久計。
回風吹獨樹，
白日照執袂。
慟哭蒼煙根，
山門萬重閉。
居人莽牢落，
遊子方迢遞。
裴回悲生離，
局促老一世。
陶唐歌遺民，
後漢更列帝。
恨無匡復姿，
聊欲從此逝。
Phiên âm
Uy hồ bất năng huyền,
Tự nhĩ vô ninh tuế.
Xuyên cốc huyết hoành lưu,
Sài lang phất tương phệ.
Thiên tử tòng bắc lai[1],
Trường khu chấn điêu tệ.
Đồn binh Kỳ, Lương[2] hạ,
Khước khoá sa mạc duệ.
Nhị kinh[3] hãm vị thu,
Tứ cực ngã đắc chế.
Tiêu tác Hán thuỷ thanh,
Miến thông Hoài hồ thuế,
Sứ giả phân tinh tán,
Vương cương thượng lưu chuế.
Nam bá tòng sự hiền,
Quân hành lập đàm tế.
Toạ tri thất diệu lịch,
Thủ hoạch tam quân thế.
Băng tuyết tịnh thông minh,
Lôi đình tẩu tinh nhuệ.
Mạc phủ xuyết gián quan,
Triều đình vô tỉ lệ.
Chí tôn phương hãn thực,
Trượng nhĩ bố gia huệ.
Bổ khuyết mộ trưng nhập,
Trú sứ thần chinh khế.
Chính đương gian nan thì,
Thực tạ trường cửu kế.
Hồi phong xuy độc thụ,
Bạch nhật chiếu chấp duệ.
Đỗng khốc thương yên căn,
Sơn môn vạn trùng bế.
Cư nhân mãng khiên lạc,
Du tử phương điều đệ.
Bồi hồi bi sinh ly,
Cục xúc lão nhất thế.
Đào Đường[4] ca di dân,
Hậu Hán cánh liệt đế.
Hận vô khuông phục tư,
Liêu dục tòng thử thệ.Dịch nghĩa
Nỏ thiêng không thể căng dây được,
Vì mày như thế nên không có năm yên lành.
Sông và hang máu chảy chan hoà,
Hổ với sói vùng lên cắn lẫn nhau.
Nhà vua từ phương bắc về,
Khẩn cấp lo chấn chỉnh vết thương chiến tranh.
Đưa quân tới đóng ở dưới núi Kỳ và núi Lương,
Lách qua vùng ven sa mạc.
Hai kinh còn bị vây hãm chưa lấy lại được,
Bốn phương ta nắm quyền định liệu.
Con sông Hán trong vắt nay tiêu điều,
Hồ Hoài bỏ hoang nơi xa tít.
Sứ giả của nhà vua được phái đi khắp nơi,
Uy quyền nhà vua còn lỏng lẻo.
Ông đứng đầu vùng nam là người làm được việc,
Tuy ông chỉ mới giữ trong một thời gian ngắn.
Ngồi coi sự vận chuyển của bảy tinh tú,
Mà tay đề ra mưu lược cho ba quân.
Bình tĩnh, có óc sáng suốt tuyệt vời,
Mau lẹ ra quyết định sắc bén.
Bỏ chức gián quan nơi quận lị,
Nơi triều đình thì không thể thiếu được.
Bữa cơm, vua còn phải ăn trễ,
Nhờ tay ông phân phát hộ ân huệ.
Ban chiều, được tuyển để giữ chức bổ khuyết,
Sớm mai đã được mang danh trụ sử.
Đúng là vào lúc khó khăn,
Rất cần có chính sách lâu dài,
Cơn gió lốc thổi vào cây đứng trơ vơ,
Ngày trắng chiếu lúc nắm áo (chia tay).
Khóc nức vì đám khói xanh nghi ngút,
Cửa núi vạn lớp đóng kín.
Người sống trong đó vất vưởng khổ sở,
Tôi là kẻ lang bạt mới từ xa tới,
Thổn thức đau lòng vì cảnh chia tay,
Một thân già cả đời lận đận.
Thời Đào Đường ca ngợi đám dân còn lưu ngụ lại,
Thời Hậu Hán thay đổi các vị vua trước.
Bực vì không có cách gì để khôi phục lại cái nền nếp này,
Nên cứ theo cái đà này mà trôi xuôi thôi.Bản dịch của Phạm Doanh
Nỏ thiêng dây không thẳng,
Năm mất yên vì mày.
Hổ sói cùng cắn lộn,
Núi non máu chảy đầy.
Nhà vua từ bắc tới,
Mau ngăn tệ hại ngay.
Dưới Kỳ, Lương, hạ trại,
Ven biên giặc phải quay.
Hai kinh chưa lấy lại,
Bốn phương trong tầm tay.
Sông Hán trong lãng đãng,
Hồ Hoài xa loay hoay.
Sứ giả như sao xẹt,
Quyền vua còn lung lay.
Ông vùng nam làm tốt,
Tuy chỉ trong phút giây.
Bảy sao, lẽ ngồi nghiệm,
Ba quân, thế đặt bày.
Nghĩ thông minh, sáng tạo,
Làm mau lẹ, đúng hay.
Địa phương gián quan bỏ,
Triều đình sánh không tày.
Bữa ăn, vua còn trễ,
Nhờ ông ban ơn dầy.
Bổ khuyết nhận lúc tối,
Trú sứ thăng sáng ngày.
Đang giữa lúc gian khổ,
Cần sách lược lâu dài.
Gió lốc lùa cây lẻ,
Chia tay giữa nắng gay.
Vạn lần cửa núi khép,
Khóc thương cột khói bay.
Dân cư lâm cảnh khổ,
Khách lạ mới đến đây.
Xúc động vì ly biệt,
Một đời lão đắng cay.
Đào Đường thương dân ở,
Hậu Hán vua trước thay.
Giận chẳng khôi phục được,
Thôi cứ mặc kệ thây.
(Năm 757)
[1] Túc Tông dời hành cung từ Linh Vũ ở phía bắc, xuống Phụng Tường ở phía nam.
[2] Hai núi thuộc khu vực Phụng Tường.
[3] Trường An là tây kinh và Lạc Dương, kinh đô cũ là đông kinh.
[4] Vua Nghiêu.