27/04/2024 08:58Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi hongha83 vào 26/04/2014 18:35
Nguyên tác
初由漁業作生涯，
海際何無不去來。
蠶食設謀遷李祚，
肇基以德轉人懷。
水居楊舍存家邑，
魚祭生鮮敬祖臺。
亦是思功留祀事，
以明党族在塵埃。
Phiên âm
Sơ do ngư nghiệp tác sinh nhai,
Hải tế hà vô bất khứ lai.
Tàm thực thiết mưu thiên Lý tộ,
Triệu cơ dĩ đức chuyển nhân hoài.
Thuỷ cư Dương Xá tồn gia ấp,
Ngư tế sinh[1] tiên kính tổ đài.
Diệc thị tư công lưu tự sự,
Dĩ minh đảng tộc tại trần ai.Dịch nghĩa
Ban đầu lấy nghề đánh cá làm kế sống,
Nên vùng ven biển thì nơi nào cũng có mặt.
Dùng mẹo tằm ăn dâu để đổi cơ nghiệp của nhà Lý,
Còn xây dựng nền nếp thì lấy đức để lay động lòng người.
Trước thì ở đất Dương Xá nay hãy còn nhà cửa làng thôn,
Có lệ tế cá sống trước nơi thờ tiên tổ.
Cũng là vì nhớ đến công xưa mà giữ việc kính thờ,
Để nói lên thứ tự họ hàng dưới cõi trần này.Bản dịch của Dương Văn Vượng
Trước thì đánh cá để sinh nhai
Vùng biển nơi nào chẳng tới lui
Dùng mẹo tằm ăn dời nghiệp Lý
Lại đem nhân đức chuyển lòng người
Ban đầu Dương Xá còn nhà cửa
Cá sống theo tên tế tổ trời
Nhớ đến công xưa thờ tự mãi
Nêu lên tộc đảng dưới trần ai
Câu đối tại đền của Đoàn Huệ Nhu người xã Phù Vệ, huyện Ngự Thiên (tỉnh Thái Bình) đỗ tiến sĩ năm Hồng Đức thứ 18 (1487) quan Thừa chính sứ: “Diệc thị nhất hương, tả hữu giai ngôn Dương Xá ấp; Truy tư thiên cổ, khuất thân do ức Mặc thôn từ” (Vốn cũng một quê, tả hữu đều là Dương Xá cả; Trải qua ngàn thuở, thịnh suy còn nhớ Mặc thôn xưa).
Bài thơ này chép trong gia phả họ Trương, nhà Trương Văn Tập xóm Trại, Đại Yên, Chương Mỹ, Hà Tây. Ngư tế từ (đền tế cá) ở làng Dương Xá, xã Tiến Đức, huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình hiện nay.
[1] Tế cá sống. Theo nguyên chú thì cá sống tế theo tên người: Lễ ông Kinh dùng cá quả (lễ ngư), lễ ông Hấp dùng cá trắm, lễ ông Lý dùng cá chép, lễ Tự Khánh dùng cá ngạnh, lễ Trần Thị Dung dùng cá ngừ, lễ Trần Liễu dùng cá nheo, lễ Trần Cảnh dùng cá lành canh... việc tế này theo lệ của làng Dương Xá, họ truyền rằng làng gốc là làng Dương Xá, Nam Định, nay là vùng xã Vị Xuyên, huyện Mỹ Lộc.