27/04/2024 00:21Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệt; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi Vanachi vào 28/12/2013 08:43
Nguyên tác
順天遺命莫遺文，
喜日太宗召老臣。
忠直才華宜善制，
張經振紀永長春。
Phiên âm
Thuận Thiên di mệnh, mạc di văn,
Hỉ nhật Thái Tông triệu lão thần.
Trung trực, tài hoa, nghi thiện chế,
Trương kinh, chấn kỷ, vĩnh trường xuân.Dịch nghĩa
Niên hiệu Thuận Thiên, tiên vương có trăng trối mà không có di chúc,
Mừng ngày vua Thái Tông vời lão thần về lại triều đình.
Mong ông trung trực, tài hoa, nhưng phải khéo biết nén mình, để chấn chỉnh chế độ cho tốt hơn,
Thì việc giúp rập nước nhà, sắp đặt lại kỷ cương, mới có cơ lâu dài hơn.Bản dịch của Nguyễn Công Lý
Tiên vương trăng trối chẳng giấy tờ,
Mừng buổi Thái Tông triệu ông về.
Trung trực, tài hoa, nhưng phải khéo,
Lo đời, giúp nước, mới bền cơ.
Năm 1440, lúc này vua Thái Tông đã lớn, trực tiếp nắm quyền chính, và đó cũng là lúc bọn lộng quyền bè đãng Lê Sát đã bị tiêu diệt, nhà vua ban chiếu triệu Nguyễn Trãi về triều khôi phục chức vụ cũ, kiêm thêm một số chức vụ mới ở Tam quán (Tập hiền viện, Chiêu văn quán, Quốc sử quán) và ngự sử Đông Bắc đạo. Nhân dịp này, Đinh Liệt với tư cách là thái sư, đại đô đốc viết bài thơ mừng này. Nguyễn Trãi đã đáp lại bài thơ này bằng bài Phúc đáp đại đô đốc Đinh công 覆答大都督丁公.
Hai bài thơ tặng đáp này được thấy trong phần Di cảo Đinh Liệt của cuốn Ngọc phả họ Đinh do con trai trưởng của Đinh Liệt là Đinh Công Đột soạn, sau được cháu trực hệ nhiều đời là Đinh Quốc Bảo dịch, và Bùi Văn Nguyên đã công bố trong Ức Trai di tập bổ sung (NXB Khoa học Xã hội, 1994). Bùi Văn Nguyên đã ghi chú thích như sau: “Tháng tám mùa thu năm 1442, vua Lê Thái Tông đi duyệt binh ở Phả Lại, huyện Chí Linh, rồi bất ngờ ghé Côn Sơn thăm Nguyễn Trãi, nhân đó nhà vua làm bài thơ tao ngộ này và Nguyễn Trãi phụng mệnh đã hoạ lại bài thơ của nhà vua”. Ghi chú về thời điểm, ở đây Bùi Văn Nguyên đã nhầm, bởi Đại Việt sử ký toàn thư đã chép là “Mùa thu tháng bảy”.