26/04/2024 23:41Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi hongha83 vào 26/04/2014 15:16
Nguyên tác
事歷千年誰識得，
惟存谷內石爐香。
老人傳語扶征主，
社例常行有阮娘。
征主敗亡於水邑，
阮娘繼死在山鄉。
王峰從此之他處，
舊號皆遵不改常。
Phiên âm
Sự lịch thiên niên thuỳ thức đắc,
Duy tồn cốc nội thạch lô hương.
Lão nhân truyền ngữ phù Trưng chủ,
Xã lệ thường hành hữu Nguyễn nương.
Trưng chủ bại vong ư thuỷ ấp,
Nguyễn nương kế tử tại sơn hương.
Vương phong tòng thử chi tha xứ,
Cựu hiệu giai tuân bất cải thường.Dịch nghĩa
Việc đã trải qua ngàn năm rồi ai mà biết được,
Nay chỉ còn trong hang một bát nhang đá.
Người già sở tại nói tương truyền dân ở đây xưa đi giúp Bà Trưng,
Lệ trong xã thờ bà họ Nguyễn.
Bà Trưng bại trận chết vào trong làn nước,
Bà họ Nguyễn cũng chết ở trong núi.
Người xứ này từ đó đến nơi nào,
Cũng đem theo tôn hiệu các vị để thờ không đổi nếp xưa.Bản dịch của Dương Văn Vượng
Ngàn thuở qua rồi mấy kẻ hay
Trong hang còn một bát hương đây
Già rằng Nguyễn thị cùng dân ấp
Đều giúp Trưng Vương diệt cáo cầy
Khi bại Bà Trưng về thuỷ quốc
Tiếp theo tướng Nguyễn náu non mây
Từ sau người xã đi nơi khác
Vẫn cắm chân nhang nhớ nghĩa thầy
Bài thơ được chép trong sách Nam Châu ký của Trần Thiện Chánh, quê Bình Long, Gia Định, có vợ người ở Châu Cầu, huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam.
Hang Vua thuộc xã Khả Phong, huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam.
Hai Bà Trưng thua trận ở Lãng Bạc chạy về Kim Khê, Mã Viện truy kích, Hai Bà thua. Bà Nguyễn Thị Hoa chạy về quê thủ hiểm trong núi sâu bất đắc chí rồi chết. Ngày giỗ Hai Bà Trưng 6 tháng 2, giỗ bà Nguyễn 15 tháng 10. Trong Hang Vua thờ Hai Bà Trưng và bà Nguyễn cùng 20 người sở tại theo bà Nguyễn giúp Bà Trưng chống Hán. Câu đối của Phạm Phổ người xã An Bài, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam thờ bà Nguyễn ở Hang Vua: “Sơn lý Nguyễn nương do hận Hán binh xâm ngã cảnh; Giang hương chư tộc tiêm cừu phấn lục bảo ngô cương” (Trong núi họ Nguyễn nương còn giận Hán binh vào lấn cõi; Làng sông các họ, quyết trừ giặc cướp giữ quê ta).