28/04/2024 00:44Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Nguyên
Đăng bởi tôn tiền tử vào 01/12/2018 16:10
Nguyên tác
渾沌以來不可數，
萬八千歲生盤古。
絪縕乃在拳石間，
光怪潛通落星渚。
來從魚腹人盡訝，
坐念武侯心獨苦。
八陣圖成泣鬼神，
三江石轉凋寒暑。
蒼波噴浸圓且堅，
雞子結成生理全。
久當化鳥非為怪，
犬未成羊亦可仙。
玉精隱月相照射，
金液流霞紛繞纏。
輕清已判中黃外，
元氣猶含太素前。
英雄事往唯存石，
天衡地軸今誰識。
江上嘗疑霧雨寒，
坐中欻恐風雷黑。
摩挲直如見溟涬，
位置豈肯同沙礫。
長路相將拂劍隨，
天陰勿使精靈得。
Phiên âm
Hỗn độn dĩ lai bất khả sổ,
Vạn bát thiên tuế sinh Bàn Cổ[1].
Nhân uân[2] nãi tại quyển thạch gian,
Quang quái tiềm thông lạc tinh chử.
Lai tòng Ngư Phúc[3] nhân tận nhạ,
Toạ niệm Vũ Hầu tâm độc khổ.
Bát trận đồ thành khấp quỷ thần,
Tam giang[4] thạch chuyển điêu hàn thử.
Thương ba phún tẩm viên thả kiên,
Kê tử kiết thành sinh lý toàn.[5]
Cửu đương hoá điểu phi vi quái,
Khuyển vị thành dương diệc khả tiên.[6]
Ngọc tinh ẩn nguyệt tương chiếu xạ,
Kim dịch lưu hà phân nhiễu triền.
Khinh thanh dĩ phán trung hoàng ngoạ,
Nguyên khí do hàm thái tố tiền.[7]
Anh hùng sự vãng duy tồn thạch,
Thiên hành địa trục kim thuỳ thức.
Giang thượng thường nghi vụ vũ hàn,
Toạ trung soát khủng phong lôi hắc.
Ma sa trực như kiến minh hãnh[8],
Vị trí khởi khẳng đồng sa lịch.
Trường lộ tương tương phất kiếm tuỳ,
Thiên âm vật sử tinh linh đắc.Dịch nghĩa
Từ thời hỗn độn đến nay không thể tính được
Một vạn tám nghìn năm mới sinh Bàn Cổ
Nguyên khí của trời đất nằm trong hòn đá này
Ánh sáng lạ lùng đã nhiễm vào đây, rơi xuống một đảo nhỏ
Trước nay người ở Ngư Phúc đều lấy làm lạ
Ngồi ngẫm lại nỗi khổ của tấm lòng Vũ Hầu
Bát trận đồ bày xong quỷ thần khóc
Đá ở Tam Giang thi gan cùng mưa nắng
Sóng biếc dồi ngâm, nên tròn và rắn chắc
Quả trứng đá đó đã kết thành đầy đủ sinh lý
Lâu ngày sẽ hoá thành chim không là lạ
Chó không, thành dê cũng có thể thành tiên
Viên đá đó có ánh trăng soi
Có ánh sáng của nước của mây mù chiếu rọi
Phần nhẹ và trong đã chia ra như hai phần quả trứng
Đã chứa đựng những chất ban đầu
Sự nghiệp anh hùng trôi đi, chỉ đá còn lại
Cân trời trục đất, bây giờ ai hay
Trên Trường Giang vẫn ngờ là mưa mù lạnh lẽo
Trong chỗ ngồi bỗng lại sợ có sấm gió kéo dên
Vuốt nhẹ như thấy khí tự nhiên của trời đất khi chưa hình thành
Giá trị của hòn đá không thể xem như cát bụi
Trên đường dài vung gươm theo nhau
Trời dẫu tối sầm đừng để quỷ thần có đượcBản dịch của Lê Xuân Khải
Từ hỗn độn năm không tính xuể
Vạn tám nghìn Bàn Cổ mới sinh
Đá này nguyên khí kết thành
Rơi xuống đảo nhỏ tú tinh rọi vào
Người Ngư Phúc xưa sau thấy lạ
Nhớ Vũ Hầu nỗi khổ riêng mang
Quỷ thần khóc, trận bày xong
Đá Tam Giang vẫn gan cùng nắng mưa
Sóng dồi tròn ngâm cho thêm cứng
Sinh lý như quả trứng đủ đầy
Ra chim sẽ nở sau này
Thành dê, không chó có ngày tiên thăng
Rọi lẫn nhau ánh trăng tinh ngọc
Chiếu quanh thêm ánh nước mây mù
Khinh thanh vàng giữa tách chia
Nguyên khí còn ngậm thái sơ ban đầu
Việc anh hùng qua lâu đá chất
Nay ai hay trục đất cân trời
Trường Giang thường ngỡ mưa rơi
Ngồi đây bỗng sợ sấm sôi gió gào
Vuốt nhẹ thấy thảy sao mông muội
Đá xem như cát bụi được sao
Đường dài vẫy kiếm đi theo
Trời dù tăm tối chẳng trao quỷ thần
Bài này tuyển từ Phó Dữ Lệ thi tập, có tiểu dẫn như sau: “Phương Thúc Cao ở Cửu Giang nhặt được một viên đá nhỏ ở trong đống bát trận của Vũ Hầu, đá màu trắng có vân màu vàng, giống như hình quả trứng gà, đặt cho cái tên là Tiểu hỗn độn. Yết Nghệ Văn viết Hỗn độn công truyện. Gia Cát Lượng từng dùng đá bày thành trận đồ bát quái, đá hỗn độn là viên đá trong trận đồ này.” Yết Nghệ Văn tức Yết Hề Tư, từng làm giám thừa nghệ văn, nên có tên. Nội dung thơ ca ngợi sự nghiệp anh hùng của Vũ Hầu.
[1] Vị thần mở mang trời đất trong truyền thuyết, mặt trời, mặt trăng, sao, núi sông cây cỏ đều do thân thể của ông sau khi chết biến thành.
[2] Tác dụng giữa muôn vật với nhau. Hai câu này ý nói vạn vật tác dụng lẫn vào nhau, khiến đá hỗn độn được tôi luyện trăm bề, cuối cùng rơi vào một đảo nhỏ.
[3] Tên đất, nay ở phía đông huyện Phụng Tiết, Tứ Xuyên, nơi có thành Bạch Đế của Lưu Bị đời Tam Quốc. Tam Giáp bắt đầu ở đây.
[4] Tức Đà giang, Mân giang, Bồi giang của Thục Hán.
[5] Đá hỗn độn trải qua nước chảy sóng dồi, trở nên rắn chắc tròn như quả trứng, vì nhận được khí thiêng của trời đất, giống như có được sinh mệnh.
[6] Ý là đá đã có khí thiêng, lâu ngày hoá thành chim thành dê.
[7] Theo thần thoại, khi trời đất chưa chia, vũ trụ lẫn lộn trong một bầu như quả trứng, ở giữa là lòng đỏ, bao bọc xung quanh là lòng trắng. Sau khi Bàn Cổ khai thiên lập địa, phần nhẹ và trong trong bầu hỗn hợp nổi lên trên là trời, nặng và đục chìm xuống là đất. Trước khi chưa chia thành trời đất, chất nguyên thuỷ (ban đầu) đó là thái tố.
[8] Nguyên khí tự nhiên của trời đất khi chưa hình thành. Chữ từ Trang Tử - Tại hựu.