25/04/2024 15:14Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Cận đại
Đăng bởi tôn tiền tử vào 16/09/2014 02:14
Nguyên tác
和條十二強偸安，
含淚君王不忍看。
却恨南邦無岳武，
可憐宋世有秦奸。
金鋃土地輸應易，
父子君臣去也難。
寄語中州明道者，
異端寂後更多端。
Phiên âm
Hoà điều thập nhị cưỡng du an,
Hàm lệ quân vương bất nhẫn khan.
Khước hận Nam bang vô Nhạc Vũ[1],
Khả liên Tống thế hữu Tần gian[2].
Kim ngân, thổ địa thâu ưng dị,
Phụ tử, quân thần khứ dã nan.
Ký ngữ trung châu minh đạo giả:
Dị đoan[3] tịch hậu, cánh đa đoan.Dịch nghĩa
Hoà ước mười hai điều chỉ miễn cưỡng cầu lấy cái yên ổn nhất thời,
Nhà vua nuốt nước mắt không nỡ xem.
Chỉ giận nước Nam không có ông Nhạc Vũ,
Luống thương triều Tống có tên gian thần Tần Cối.
Bạc vàng, đất cát, vứt đi còn dễ,
Nghĩa vua tôi, cha con, khó lòng bỏ được.
Xin gửi tới những người hiểu biết ở trung châu:
Dị đoan trừ xong, lại còn nhiều mối hại khác.Bản dịch của Phương Châu Đoàn Ngọc Phan
Mười hai điều nhục, gượng cầu hoà,
Nuốt lệ, nào vua nỡ ngó qua.
Chỉ giận trời Nam không Nhạc tướng,
Đáng thương đời Tống có Tần ma.
Bạc vàng, đất cát buông còn dễ
Tôi, chúa, cha con dứt được a!
Nhắn nhủ trung châu ai rõ đạo
Trừ xong mối rối, rối thêm ra!
Nhâm Tuất tức năm 1862. Trong di cảo của Nguyễn Công Chuẩn (1883-1956), tiêu đề bài thơ được chép là Quý Mùi niên hoà ước thành cảm tác, Quý Mùi tức năm 1883, chỉ bản hàng ước Harmand gồm 12 điều khoản do triều đình Huế ký ngày 25-8-1883 sau khi giặc Pháp đánh Thuận An.
[1] Tức Nhạc Phi, một danh tướng đời Nam Tống (Trung Quốc), cương quyết chống quân Kim xâm lược.
[2] Tức gian thần Tần Cối, chủ trương đầu hàng quân Kim, và là người đã gây ra cái chết của Nhạc Phi.
[3] Chỉ đạo Thiên Chúa giáo. Câu này ý nói vì triều Nguyễn bày trừ tôn giáo này mà quân Pháp có cớ xâm lược Việt Nam, và sau đó là phải ký kết Hoà ước Nhâm Tuất chịu nhiều thua thiệt.