21/04/2024 01:47Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới

Thán bần
嘆貧

Tác giả: Trần Danh Án - 陳名案

Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Tây Sơn
Đăng bởi Vanachi vào 29/05/2006 14:49

 

Nguyên tác

何用衰時識字人,
文章縱好不醫貧。
米昂飯有三分菜,
錦貴衣惟七尺鶉。
拙婦無謀營繼日,
贅翁猶自笑浮雲。
前生合是於陵子,
落到今生又姓陳。

Phiên âm

Hà dụng suy thời thức tự nhân?
Văn chương túng hảo bất y bần!
Mễ ngang phạn hữu tam phần thái,
Cẩm quý y duy thất xích[1] thuần[2]!
Chuyết phụ[3] vô mưu doanh kế nhật[4],
Chuế ông[5] do tự tiếu phù vân[6].
Tiền sinh hợp thị Ư Lăng tử[7],
Lạc đáo kim sinh hựu tính Trần[8]!

Dịch nghĩa

Trong thời suy, người biết chữ có làm trò gì
Văn dù hay cũng không chữa được bệnh nghèo
Vì gạo cao nên mặt xanh đã đến ba phần
Vì bông đắt nên chỉ có chiếc áo cụt cho thân bảy thước
Bà vợ thì vụng về không có cách gì lo cho đủ bữa hàng ngày
Còn già này thì vất vưởng chỉ ngồi cười cảnh giàu sang mây nổi
Có lẽ kiếp trước mình là gã Ư Lăng chăng
Nên lạc loài cho đến kiếp này vẫn mang lại cái họ là họ Trần

Bản dịch của Nguyễn Tấn Hưng

Chữ nghĩa thời suy mấy kẻ cần,
Bệnh nghèo hồ dễ chữa bằng văn.
Gấm đắt, áo manh đùm mấy mảnh
Gạo cao, rau độn ngót ba phần.
Vợ dại, kém xoay sinh kế vụng
Chồng gàn, quen thói ngạo phù vân.
Kiếp xưa đích thị Ư Lăng tử
Nay xuống đầu thai lão họ Trần.
[1] Bảy thước. Người đời cổ nhỏ con, chỉ cao độ bảy thước (thước Tàu). Nay người ta dùng danh từ “thất xích” để chỉ thân người.
[2] Loài chim giống như gà, mình, đầu nhỏ, đuôi ngắn, lông trên mình đỏ có vằn vàng, bụng trắng. Vì lông đuôi chim này thường trụi, nên người ta ví nó với kẻ ăn mặc rách rưới.
[3] Người vợ vụng về, vợ dại.
[4] Lo bữa này qua bữa khác.
[5] Anh chồng thừa (không làm được việc gì) - “chuế” là cái bướu thừa, vô dụng.
[6] Mây nổi. Ví cái gì mình không cần quan tâm đến. Sách Luận ngữ: “Bất nghĩa nhi phú thả quý, ư ngã như phù vân” (Bất nghĩa mà được giàu sang, ta coi như mây nổi) - Khổng Tử.
[7] Trần Trọng, người nước Tề đời Chiến Quốc ẩn cư ở đất Ư Lăng, hiệu Ư Lăng tử, tự cho là người liêm khiết. Có anh làm quan nhưng không ở với anh và mẹ, một mình ra ở cái gò (gò Ư Lăng) ba ngày nhịn đói. Sau vớ được cây mận ở bờ giếng, hái lấy ăn, ba lần nuốt mắt mới trông thấy, tai mới nghe rõ.
[8] Họ Trần. Ở đây chỉ tác giả Trần Danh Án.

In từ trang: https://www.thivien.net/ » Trần Danh Án » Thán bần