28/04/2024 06:11Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi hảo liễu vào 01/01/2015 22:18
Nguyên tác
湖上孤山山上樓，
清風亭午泊雙舟。
花空往蹟春將暮，
劍有余靈氣欲秋。
莫怪鷗疑情未狎，
且同漁落與難休。
偶然提舉山翁至，
急與心謀滿目謀。
Phiên âm
Hồ thượng cô sơn, sơn thượng lâu,
Thanh phong đình ngọ bạc song châu.
Hoa không vãng tích xuân tương mộ,
Kiếm hữu dư linh khí dục thu.
Mạc quái âu nghi tình vị hiệp,
Thả đồng ngư lạc hứng nan hưu.
Ngẫu nhiên đề cử sơn ông[1] chí,
Cấp dữ tâm mưu mãn mục mưu.Dịch nghĩa
Trên hồ là một hòn núi, trên núi có một ngôi đền,
Giữa trưa (dưới núi) gió mát thổi tạt vào hai lá thuyền.
Hoa luống để lại cái dấu xưa đó mà thôi, chớ xuân thì đã hầu muộn rồi,
Gươm tuy có thiêng thừa song khí thiêng cũng đã sắp về thu!
Bầy le kia bơi trên mặt hồ, coi bộ như nhát, ý hẳn còn ngờ vực mình vì tình chưa hợp, chứ chẳng có gì khác hơn, xin đừng lấy làm lạ,
Vả chăng vui với phường chài kia cái vui tưởng không bao giờ chán.
Bỗng đâu có ông già trên núi xuống giới thiệu ngôi chùa trên núi Ngọc với mình,
Ta cùng ông vừa tìm cái đẹp cho mắt, vừa mưu cái nhàn cho lòng.Bản dịch của Nguyễn Văn Đề
Hồ rồi lên núi, núi lên đài,
Gió thổi, đôi thuyền khách lại chơi.
Hoa luống còn đây, xuân đã muộn,
Gươm tuy thiêng đó khí hầu phai.
Vịt ngờ lòng thế bơi thêm lẹ,
Chài rủ hồn thơ, lội thấy say.
Ông lão trên chùa đâu bỗng gặp,
Cùng nhau cảnh ấy lại tình này.
Tục truyền rằng vua Thái Tổ nhà Tiền Lê là Lê Lợi trước khi chưa nổi lên đánh đuổi quân Minh vẫn ở Lam Sơn mò được một lưỡi gươm, sau lại được một chuôi kiếm. Nhờ thanh gươm ấy, ngài định được giặc Tàu, lên ngôi vua ở Thăng Long. Ngày kia ngài ngự thuyền chơi trên hồ Tả Vọng, thấy nổi trên mặt nước một con rùa thật lớn, ngài giật mình lấy gươm phóng đại vào rùa, rừa chìm, gươm cũng chìm. Rồi một người dưới nước trồi lên bảo rằng: “Nay ngài đã bình định được thiên hạ, chúng tôi xin rút gươm thanh gươm cũ của chúng tôi về”. Nói xong, người kia biến mất. Và từ đó, hồ này đổi tên là hồ Hoàn Kiếm (trả gươm), người ta gọi tắt là Hồ Gươm.
[1] Chú của Nguyễn Văn Siêu: Ấy là ông già Nguyễn Tín Trai người Nhuỵ Khê, có chùa tu ở trên núi Ngọc Sơn.