25/04/2024 12:38Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi hongha83 vào 05/04/2020 20:27
Nguyên tác
厎事尋思雙淚流，
十年常繫至尊憂。
生平未有涓埃報，
身世無能湖海遊。
清禁日邊紅葉曉，
香山天外碧雲秋。
少年本負相如氣，
不學文通賦別愁。
Phiên âm
Chỉ sự tầm tư song lệ lưu,
Thập niên thường hệ chí tôn ưu.
Sinh bình vị hữu quyên ai báo,
Thân thế vô năng hồ hải du.
Thanh cấm nhật biên hồng diệp hiểu,
Hương sơn thiên ngoại bích vân thu.
Thiếu niên bản phụ Tương Như[1] khí,
Bất học Văn Thông[2] phú biệt sầu.Dịch nghĩa
Suy nghĩ việc đâu đâu, mà hai dòng lệ nhỏ
Mười năm thường gắn bó với nỗi lo của nhà vua
Bình sinh chưa đền đáp được mảy may
Thì thân này không thể rong chơi nơi hồ biển
Trong cung cấm, lá cây nhuốm đỏ dưới ánh nắng sớm
Là mây thu xanh biếc trên vòm trời Hương Sơn
Lúc trẻ tuổi, vẫn ôm chí khí Tương Như
Chẳng học Văn Thông làm thơ chia ly sầu thảmBản dịch của Nguyễn Xuân Tảo
Đo đắn sự đời lệ chảy ròng
Vua tôi gắn bó đã mười đông
Bình sinh ân nghĩa chưa đền đáp
Hồ hải rong chơi dám ước mong
Thu tạnh non Hương mây nhuốm biếc
Nắng mai vườn ngự lá phơi hồng
Trẻ trung chí khí từng ôm ấp
Đâu có như ai ảo não lòng
Sách Đại Nam thực lục có chép việc Trần Bích San được cử đưa phái bộ một nước ngoài bị bão giạt vào bờ biển nước ta, sang tỉnh Phúc Kiến (Trung Quốc) vào mùa xuân năm Nhâm Thìn (1871). Như thế, ông đi vào mùa thu năm Tân Mùi, về vào mùa xuân năm Nhâm Thân. Trên đây là cái cớ công khai, còn thực ra ông được giao nhiệm vụ “phỏng sát” tình hình.
[1] Tức Lạn Tương Như, tướng nước Triệu thời Chiến Quốc, nổi tiếng quả cảm. Vua Tần nghe Triệu có viên ngọc quý, gạ đem năm thành ra đổi. Tương Như được cử mang ngọc sang. Vua Tần trở mặt định lấy không ngọc. Tương Như nổi giận, tóc dựng đứng mũ, quyết không chịu mất ngọc. Tác giả mượn tích đó để tỏ quyết tâm giữ thái độ bất khuất khi đi giao tiếp với nước ngoài.
[2] Tên chữ của Giang Yêm, người thời Ngũ Đại có làm bài Biệt phú tả cảnh xa quê nhớ nhung, lời rất ảo não.