27/04/2024 03:25Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Bắc Tống, Liêu
Đăng bởi tôn tiền tử vào 20/12/2020 09:47
Nguyên tác
朝過鬼門關，
虎跡印玄室。
暮過鬼門關，
猿聲嘯蒼壁。
朝暮悲行人，
森然增慘慄。
駐馬看飛雲，
蠻煙不見日。
回首望江南，
萬里心何極。
美人天一方，
雙魚莫能覓。
遙望天涯亭，
相逢不相識。
令我思古人，
興懷感今昔。
Phiên âm
Triêu quá Quỷ Môn quan,
Hổ tích ấn huyền thất.
Mộ quá Quỷ Môn quan,
Viên thanh khiếu thương bích.
Triêu mộ bi hành nhân,
Sâm nhiên tăng thảm lật.
Trú mã khán phi vân,
Man yên bất kiến nhật.
Hồi thủ vọng Giang Nam,
Vạn lý tâm hà cực.
Mỹ nhân thiên nhất phương,
Song ngư mạc năng mịch.
Dao vọng Thiên Nhai[1] đình,
Tương phùng bất tương thức.
Lệnh ngã tư cổ nhân,
Hứng hoài cảm kim tích.Bản dịch của phanlang @www.tvvn.org
Buổi sáng qua Quỷ Môn quan,
Cọp để dấu chân động tối.
Buổi chiều qua Quỷ Môn quan,
Vượn kêu vách dựng sườn núi.
Sáng chiều người đi buồn thảm,
Bi thương sợ hãi không thôi.
Dừng ngựa nhìn đám mây nổi,
Khói sương che lấp mặt trời.
Quay đầu về hướng Giang Nam,
Lòng nghe vạn trùng xa lắc.
Người đẹp một phương trời bắc,
Tin thư vắng ngắt tìm đâu.
Thiên Nhai đình ngóng xa xôi,
Gặp nhau chưa từng quen mặt.
Khiến nhớ đến người đời trước,
Cảm động cả chuyện xưa sau.
Quỷ Môn quan theo Từ hải 辭海 nằm tại thôn Cam 甘, trấn Bắc Lưu 北流, thành phố Bắc Lưu 北流, tỉnh Quảng Tây. Giữa hai huyện Bắc Lưu và Uất Lâm 鬱林, Quảng Tây có hai dải núi vách cao nằm sát bên nhau tạo thành cửa ải dài khoảng 30 thước, cây cối um tùm, khí hậu viêm nhiệt, nhiều chướng độc, muỗi độc, rắn rít, cọp beo, khỉ vượn, quái điểu, khiến người đi qua rất sợ hãi nên được đặt tên là Quỷ Môn quan. Thơ Việt Nam xưa có câu: “Rạng ngày đến Quỷ Môn quan, Tiếng xưa thập khứ nhất hoàn là đây”.
[1] Đình nằm tại Trung Sơn 中山, Khâm Châu 欽州, do Đào Bật cho xây dựng. Ngày xưa các triều đại cho xây 5 dặm một đoản đình, 10 dặm một trường đình, có đình trưởng trông coi, nhằm để người qua lại có chỗ nghỉ chân. Thiên Nhai đình cũng là một dạng trường đình, nhưng được xây tốt hơn. Đào Bật có viết: “Khâm Thành nam lâm đại dương, tây tiếp Giao Chỉ, khứ kinh sư vạn lý, cố dĩ thiên nhai danh, dữ Hợp Phố chi xưng vi hải giác dã” 欽城南臨大洋、西接交址、去京師萬里，故以天涯名，與合浦之稱為海角也 (Khâm Thành phía nam nhìn xuống đại dương, phía tây tiếp giáp Giao Chỉ, đi đến kinh sư vạn dặm, xưa đã có tên thiên nhai, cùng Hợp Phố được xưng hải giác). Các văn nhân thi sĩ bị đày xuống nam, nghỉ chân tại Thiên Nhai đình có làm nhiều thơ.