27/07/2024 09:17Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Trần
Đăng bởi Vanachi vào 04/07/2008 10:39
Nguyên tác
長安自昔帝王州，
偶賦皇華作勝遊。
俗雜獠夷民太古，
地宜粳稻歲常秋。
山中過我無苛虎，
境上煩君畜木牛。
王事有程軍政急，
胸懷莫向酒杯休。
Phiên âm
Trường An[1] tự tích đế vương châu,
Ngẫu phú Hoàng hoa[2] tác thắng du.
Tục tạp liêu di dân thái cổ,
Địa nghi canh đạo, tuế thường thu.
Sơn trung quá ngã vô hà hổ[3],
Cảnh thượng phiền quân súc mộc ngưu[4].
Vương sự hữu trình quân chính cấp,
Hung hoài mạc hướng tửu bôi hưu.Dịch nghĩa
Trường An từ xưa là đất đế vương,
Ngẫu nhiên làm bài thơ Hoàng hoa, tả cuộc du hành kỳ thắng.
Phong tục xen lẫn man di, vẫn là dân thái cổ,
Đất ưa lúa mố, lúa thơm, năm thường được mùa.
Trong núi không thấy con hùm ngược chính đi qua,
Trong cõi xin phiền đến ông chứa sẵn “mộc ngưu”.
Lệnh vua có thời hạn, việc quân gấp rút,
Xin ông chớ có mê say chén rượu!Bản dịch của Đào Phương Bình
Trường An xưa vốn đế vương châu,
Bỗng viết Hoàng hoa vịnh thắng du.
Tục lẫn mán mường, dân cổ phác,
Đất trồng tám cánh, lúa phong thu.
Trong non, ta thấy không hùm dữ,
Trong cõi, ngày nên chứa mộc ngưu.
Quân chính phép vua dày quá gấp,
Không nên mang rượu để lu bù.
[1] Trường Yên, Hoa Lư, Ninh Bình, nơi ba triều Đinh, Lê, Lý phát tích.
[2] Bài ca Hoàng hoàng giả hoa 皇皇者華 trong Thi kinh diễn tả hành trạng, tâm tình của người đi sứ. “Hoàng hoa” trong văn thơ chỉ những gì liên quan đến công việc của sứ được vua sai đi.
[3] Hổ dữ. Lễ ký 禮記: “Hà chánh mãnh ư hổ dã” 苛政猛於虎也 (Đàn cung hạ 檀弓下). Chính sách hà khắc còn tàn bạo hơn cọp vậy. Câu này ý nói quan địa phương trị dân khoan hoà.
[4] Máy trâu gỗ. Dẫn tích Khổng Minh dùng xe trâu gỗ chuyển lương, ở đây tác giả truyền mệnh vua yêu cầu Trường Yên dự trữ lương thực để cung cấp cho quân viễn chinh đánh Chiêm Thành.