29/04/2024 15:57Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Bắc Tống, Liêu
Đăng bởi tôn tiền tử vào 03/09/2018 11:16
Nguyên tác
無為道士三尺琴，
中有萬古無窮音。
音如石上瀉流水，
瀉之不竭由源深。
彈雖在指聲在意，
听不以耳而以心。
心意既得形骸忘，
不覺天地白日愁雲陰。
Phiên âm
Vô Vi đạo sĩ tam xích cầm,
Trung hữu vạn cổ vô cùng âm.
Âm như thạch thượng tả lưu thuỷ,
Tả chi bất kiệt do nguyên thâm.
Đàn tuy tại chỉ thanh tại ý,
Thính bất dĩ nhĩ nhi dĩ tâm.
Tâm ý ký đắc hình hài vong,
Bất giác thiên địa bạch nhật sầu vân âm.Dịch nghĩa
Cây đàn của Lý đạo sĩ dài ba thước
Trong có âm vô cùng từ muôn thuở
Tiếng như nước xối qua đá
Chảy mãi không kiệt vì nguồn sâu
Đàn tuy bằng ngón tay tiếng từ ý
Nghe bằng tâm chứ không nghe bằng tai
Khi đã được tâm ý thì quên cả hình hài
Chẳng hay mây buồn ban ngày che trời đấtBản dịch của Lê Xuân Khải
Ba thước đàn Vô Vi đạo sĩ
Trong có âm muôn thuở khôn cùng
Nghe như qua đá tuôn dòng
Chẳng bao giờ cạn muôn trùng nguồn sâu
Tiếng từ ý đàn đầu ngón gẩy
Nghe bằng tâm không phải bằng tai
Được tâm ý quên hình hài
Chẳng hay trời đất ban ngày mây che
Bài này tuyển từ Âu Dương Văn Trung toàn tập quyển 4 (Cư sĩ tập), bản Tứ bộ bị yếu. Quy hoạch cấp hành chính châu đời Tống, có bốn loại là phủ, châu, quận, giám. Hạt của Vô Vi quân có ba huyện: Vô Vi, Sào huyện, Lư Giang. Lý đạo sĩ tên là Cảnh Tiên, giỏi đàn. Năm Khánh Lịch thứ 7, tác giả làm tri châu Trừ Châu, Lý thường đến phủ nha diễn tấu và bàn đến đạo dưỡng sinh và đánh đàn, tác giả làm bài này để tặng. Trong thơ ông chỉ ra “Đàm tuy bằng ngón tay tiếng từ ý”, lập ý của người diễn tấu là quan trọng vô cùng. Vậy nên, người nghe tiếng đàn chẳng riêng gì nghe bằng tai mà còn phải dùng tâm để cầu ý. Bài thơ này của tác giả điều bàn đến là nghệ thuật đàn, nhưng thơ thông với nghệ thuật, coi trọng lập ý cũng là đặc điểm quan trọng của người làm thơ thời Tống. Bài thơ này không mô tả nhiều về tiếng đàn hay như thế nào mà là nhấn mạnh chỉ ra “nguồn” của nó, “ý” của nó, song đó lại là sự quan hệ mật thiết với công phu tu thân dưỡng tính của người diễn tấu đàn. Đương nhiên, cái mà tác giả nêu ra ở đây không phải nói ra một cách khô cứng mà nêu ra bằng hình tượng, đây cũng là đặc điểm rất lý thú của thơ Tống.