23/04/2024 20:52Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Tây Sơn
Đăng bởi Vanachi vào 12/08/2006 16:01
Nguyên tác
不是長沙老賈生，
未遑天子惡紛更。
後元雖缺禮文事，
宣室還非痛哭庭。
畢競少年多挾氣，
遂教一職苦關情。
欲尋故宅來憑吊，
江樹依依尚不平。
Phiên âm
Bất thị Trường Sa lão Giả sinh,
Vị hoàng thiên tử ố phân canh.
Hậu nguyên[1] tuy khuyết lễ văn sự,
Tuyên Thất[2] hoàn phi thống khốc đình,
Tất cánh thiếu niên[3] đa hiệp khí,
Toại giao nhất chức khổ quan tình.
Dục tầm cố trạch lai bằng điếu,
Giang thụ y y thượng bất bình[4].Dịch nghĩa
Giả Sinh chẳng chết già ở Trường Sa,
Bởi thiên tử chưa rảnh, ghét việc thay đổi rối rắm.
Thời Hậu Nguyên tuy thiếu việc lễ nhạc văn chương,
Song nhà Tuyên Thất lại chẳng phải là nơi than khóc.
Rốt cuộc, tuổi trẻ lòng đầy khí khái,
Khiến cho phải đau khổ vì một chức quan.
Muốn tìm nhà cũ để đến thăm viếng,
Cây bên sông bịn rịn, còn mang nỗi bất bình.Bản dịch của Hoàng Tạo
Há muốn Trường Sa Nghị chết già,
Đổi thay vua ghét chuyện bày ra.
Hậu nguyên tuy thiếu lễ văn đấy,
Tuyên thất là nơi khóc lóc à ?
Chỉ vị tuổi xanh mong chí cả,
Xui nên chức mọn buộc tình ta.
Muốn tìm chốn cũ mà thăm viếng,
Cảnh bến như còn dấu hận xưa.
Quận Trường Sa thuộc tỉnh Hồ Nam, Trung Quốc. Giả Nghị là một công thần tài giỏi người Lạc Dương đời Hán Văn Đế, lúc trẻ bị bọn quần thần gièm pha nên phải đổi ra làm thái phó cho vua ở Trường Sa xa xôi.
[1] Nguyên niên sau (nguyên niên lần thứ hai cho một đời vua), ở đây chỉ đời Hán Văn Đế Lưu Hằng. Ông chia kỷ nguyên của mình ra làm hai: Tiền Nguyên và Hậu Nguyên.
[2] Một toà nhà trước cung Vị Ương. Tại đây vua Văn đế cho triệu Giả Nghị tới hỏi han ân cần. Giả Nghị tâu rằng: “Sự thế ngày nay có một việc đáng thương khóc, hai việc đáng chảy nước mắt, sáu việc đáng thở dài”. Trong lần gặp này, vua tôi chuyện trò rất tương đắc, song sau đó Văn Đế vẫn không trọng dụng Giả Nghị.
[3] Hán Văn Đế muốn trọng dụng Giả Nghị, song bọn Giáng Hầu, Chu Bội, Quán Anh là đại thần trong triều, gièm pha Giả Nghị là “Thiếu niên sinh sự”, nên vua đày ra Trường Sa làm Trường Sa vương Thái phó (Thày dạy Trường Sa vương).
[4] Sau Giả Nghị được bổ làm Lương Hoài vương Thái phó, được Lương vương rất trọng dụng, nhưng không bao lâu Lương Hoài vương ngã ngựa chết, Giả Nghị than khóc “Một chức Thái phó của mình chẳng được tích sự gì”. Một năm sau Giá Nghị cũng chết khi mới 33 tuổi.