25/04/2024 22:11Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Bắc Tống, Liêu
Đăng bởi Hà Như vào 05/01/2013 16:10
Nguyên tác
疾風回雨水明霞，
沙步叢祠欲暮鴉。
九日清樽欺白髮，
十年為客負黃花。
登高懷遠心如在，
向老逢辰意有加。
淮海少年天下士，
可能無地落烏紗。
Phiên âm
Tật phong[1] hồi vũ thuỷ minh hà,
Sa Bộ[2] tùng từ[3] dục mộ nha.
Cửu nhật thanh tôn[4] khi bạch phát,
Thập niên vi khách phụ hoàng hoa.
Đăng cao hoài viễn tâm như tại,
Hướng lão phùng thì ý hữu gia.
Hoài Hải thiếu niên[5] thiên hạ sĩ[6],
Khả năng[7] vô địa lạc ô sa.Dịch nghĩa
Gió mạnh quét mưa, nước in mầu ráng chiều
Quạ về trên cây ở đền Sa Bộ lúc trời sắp tối
Ngày trùng cửu, rượu ngon xem thường mái đầu bạc
Mười năm ở đất khách phụ hoa cúc
Lên cao lòng luôn nhớ, về nơi xa
Tuổi già gặp ngày tiết lễ lòng càng hăng hái
Tuổi trẻ Hoài Hải nhiều kẻ sĩ trong thiên hạ
Sao lại không có đất để rơi mũ ô saBản dịch của Lê Xuân Khải
Nước in ráng hắt gió dồn mưa
Sa Bộ cây cao quạ lúc tà
Tóc bạc rượu ngon trùng cửu ế
Cúc vàng đất khách chục mùa xa
Lên cao quê cũ lòng thêm nhớ
Tuổi tác ngày vui hứng này ra
Thiên hạ nhiều trai Hoài Hải nhỉ?
Sao không có đất rớt ô sa
Bài này tuyển từ Hậu Sơn thi chú quyển 2, bản Tứ bộ tùng sơn. Tần Cấu là em của Tần Quán, tự Thiếu Chương. Năm Nguyên Hiệu thứ 2, Triết Tôn Trần Sư Đạo được nhóm Tô Thức, Phó Nghiêu Du tiến cử làm giáo thụ Từ Châu, là quê của tác giả, trên đường đi gặp ngày trùng dương, trong lòng tác giả tràn đầy hứng thú, sắp kết thúc cuộc sống lưu ly 10 năm nhưng lại nhớ đến bạn thân là Tần Cấu vẫn chao đảo ở đợ ở kinh sư, trong lòng sao khỏi bùi ngùi. Bèn làm thơ gửi, và khuyến khích bạn gắng công. Trong thơ tác giả đã khéo léo dùng: uống rượu, ngâm thơ, lên cao, ngắm hoa đều là những hoạt động trong ngày tết trùng dương, thực hư xen lẫn, ý sâu, sinh động truyền đạt tâm cảnh của mình lúc bấy giờ.
[1] Gió mạnh thổi tan mưa, ráng chiều ánh trên mặt nước.
[2] Tên thị trấn ở bờ bắc Trường Giang, phía đông nam huyện Lục Hợp Giang Tô. Bên tây có núi Sa Bộ, trên núi có đền Phật Ly thờ Thái Vũ Thác Bạ Đào Bắc Nguỵ.
[3] Đền thần trong đám cây cỏ um tùm.
[4] Chỉ rượu ngon.
[5] Chỉ Tần Cấu, là người Cao Bưu, Giang Tô.
[6] Người có tài năng kiệt xuất.
[7] Tức khởi năng. Câu này theo Tấn thư - Mạnh Gia truyện: Mạnh Gia là tham quân của đại tướng quân Hoàn Ôn, tiết trùng dương cùng Hoan Ôn lên Long Sơn chơi, gió thổi rơi mũ của Mạnh Gia, Gia vãn hồn nhiên không biết, Ôn sai Tôn Thịnh làm văn chương cười đùa Mạnh Gia, Gia viết lại một bài hồi kính, hai áng văn chương viết đều hay, được người sau truyền thành giai thoại. Ý nói gặp ngày vui, một tài học trẻ như bạn, há lại không thể cùng bạn lên cao ngâm thơ.