24/04/2024 13:56Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới

Hoàng Hà trở lạo
黃河阻潦

Tác giả: Nguyễn Du - 阮攸

Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi Vanachi vào 10/09/2005 01:51

 

Nguyên tác

龍門西上赤雲浮,
傾盡崑崙一片秋。
百里散流無定派,
一波矗起便成洲。
麥糕土狗難為食,
落梗漂萍失自謀。
剩有閒心無罣礙,
不妨終日對浮鷗。

Phiên âm

Long Môn[1] tây thượng xích vân phù,
Khuynh tận Côn Lôn[2] nhất phiến thu.
Bách lý tản lưu vô định phái,
Nhất ba súc khởi tiện thành châu.
Mạch cao thổ cẩu[3] nan vi thực,
Lạc ngạnh phiêu bình thất tự mưu.
Thặng hữu nhàn tâm vô quái ngại[4],
Bất phương chung nhật đối phù âu.

Dịch nghĩa

Phía tây núi Long Môn, mây đỏ nổi
Làm nghiêng cả một mảng trời thu núi Côn Lôn
Nước tràn trăm dặm không thấy đâu là phương hướng
Sóng dựng một luồng nổi thành bãi
Bánh bột mạch, thịt dê thật khó ăn
Cành gãy, bèo trôi, không tự mình lo toan gì được
Có thừa một tấm lòng an nhiên vô ngại
Chẳng ngại gì, cả ngày đối mặt với đám chim âu

Bản dịch của Đặng Thế Kiệt

Mây nổi Long Môn đỏ một màu
Côn Lôn sạt một mảng trời thu
Nước tràn trăm dặm mờ phương hướng
Sóng dựng một luồng nổi bãi châu
Bánh bột thịt dê ăn khó nuốt
Bèo trôi cành gãy lạc về đâu
An nhiên một tấm lòng vô ngại
Thỏa thích cả ngày ngắm đám âu
[1] Tên một dãy núi thuộc địa phận tỉnh Hà Nam.
[2] Tên một dãy núi ở phía giữa Châu Á. Sông Hoàng Hà bắt nguồn từ núi Côn Lôn.
[3] Chép theo những tài liệu trong sách của những nhà biên soạn trước thì đây là con dê đất (?), theo sách Từ Nguyên thì đó là một loài vật ở nước hình giống con dê. Ở đây để chỉ một giống vật lạ do nước lũ mang đến. (Lê Thước, Bùi Kỷ, Chương Chính, Nguyễn Thạch Giang, v.v...).

Qua lời giải thích của một vị bác sĩ y khoa người Mỹ gốc Trung Hoa thông thạo văn chương chữ Trung Hoa thì thổ cẩu là danh từ chung người Trung Hoa dùng để gọi những con chó lai giống, chó hoang, chó không có chủ (a mutt, a mongrel dog, a wild dog). Tại Trung quốc và nhiều quốc gia vùng Đông Nam Á, thịt chó được dùng làm thực phẩm không phải là chuyện lạ. Nguyễn Du làm bài thơ này trong mùa lũ lụt, thức ăn hiếm có, tất cả phái đoàn đi xứ có lẽ đã được cho ăn một loại bánh mì khô cứng làm bằng bột lúa mạch, và thịt chó hoang nấu vội vã có lẽ vừa dai, vừa không nêm gia vị như lối Nguyễn Du đã được ăn từ trước nên ông phải than rằng bánh mạch và thịt chó hoang nấu không nuốt được.

Bản Anh ngữ dịch bởi Bác Sĩ Sue Jong từ nguyên bản bài chữ Hán Hoàng Hà Trở Lạo của Nguyễn Du được kèm theo dưới đây:
Yellow River Overflow
Westward over Dragon Gate crimson clouds were hovering
As autumn descended upon entire Kunlun.
Flowing a hundred miles scattered off course
One wave surging a little isle formed.
Coarse wheat bread and wild dog meat were hard to swallow.
Fallen branches and drifting leaves lost self-control.
Still my leisured heart was bothered not
But delighted in the seagulls all day long.

[4] Kinh Phật có câu: “Tâm vô quái ngại” (Lòng không bận bịu).

In từ trang: https://www.thivien.net/ » Nguyễn Du » Hoàng Hà trở lạo