27/04/2024 10:38Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Tây Sơn
Đăng bởi Vanachi vào 12/08/2006 08:23
Nguyên tác
赤伏呈符事已非，
古城牢落草葳萎。
戍樓瓦礫今千載，
甲第歌鐘彼一期。
北上塵途成古徑，
東光苔篆委殘碑。
大都盛晚當然事，
卻羨桐江百尺絲。
Phiên âm
“Xích phục[1]” trình phù sự dĩ phi,
Cổ thành lao lạc thảo uy nhuy.
Thú lâu ngoã lịch kim thiên tải,
Giáp đệ ca chung bỉ nhất kỳ.
Bắc Thượng[2] trần đồ thành cổ kính.
“Đông Quang” đài triệu uỷ tàn bi.
Đại đô thịnh vãn đương nhiên sự,
Khước tiện Đồng Giang[3] bách xích ty.Dịch nghĩa
Chuyện trình bùa Xích phục nay còn đâu,
Chỉ còn thành cổ xiêu vẹo, cỏ mọc um tùm.
Đã ngàn năm nay, chồi xanh ngói vụn,
Chỉ có thời ấy, lầu gác đàn ca.
Đã thành lối cổ, con đường gió bụi lên Bắc Thượng,
Phó mặc cho bia tàn, rêu phủ hai chữ “Đông Quang”.
Việc thịnh suy phần lớn đều như vậy cả,
Nhưng khen thay, sợi dây trăm thước có ở Đồng Giang.Bản dịch của Khương Hữu Dụng
“Xích phục” điềm xưa đã khắc rồi,
Chơ vơ thành cũ cỏ gai vùi.
Gác canh gạch ngói đây ngàn thuở,
Lầu tía đàn ca đó một thời.
Bắc Thượng đã mòn đường bụi ấy,
Đông Quang còn dấu chữ rêu thôi!
Việc đời suy thịnh đều như thế,
Sợi cước Đồng Giang mãi rạng ngời.
Hạo Thành một toà thành cổ ở biên giới phủ Triệu Châu, nay là Hạo Ấp thuộc huyện Triệu, trên đường Hình Đài đi Thạch Gia Trang. Đây là nơi vua Quang Vũ nhận bùa Xích phục (sách sấm kí) rồi nổi lên diệt Vương Mãng (kẻ cướp ngôi nhà Hán) lập nên nhà Đông Hán.
[1] Lời sấm. Quang Vũ ký trong Hậu Hán thư: Người học trò ở Đồng Xá tên là Cường Hoa từ Quan Trung mang bùa Xích phục tới chỗ vua nói rằng: “Lưu Tú phát binh đánh kể vô đạo, dân bốn bề tụ tập. Rồng đánh nhau ở đồng nội, hai mươi tám ngày tính hoả sẽ làm chúa.” Ý nói, điểm Lưu Tú (Quang Vũ) sẽ làm vua.
[2] Bắc Trực Lệ, nay thuộc tỉnh Sơn Tây.
[3] Tên một khúc sông ở tỉnh Triết Giang, ở đây dùng để chỉ Nghiêm Quang, người đất Dự Diêu đời Đông Hán, hiệu là Tử Lăng. Lúc nhỏ cùng đi học với Quang Vũ, khi Quang Vũ lên ngôi, bèn đổi họ tên đi ở ẩn. Vua sai người đi tìm thăng chức Gián nghị đại phu cũng không chịu nhận, mà bỏ đi cày ở núi Phú Xuân và câu cá ở khúc sông Đồng Giang này. Hán sử: “Đồng Giang nhất ty, phù Hán cửu đỉnh” (Một sợi tơ Đồng Giang có thể phù trì chín châu nhà Hán). Đây là lời của Lưu Định Chi bình luận về Nghiêm Tử Lăng, ý nói khí tiết cao thượng của họ Nghiêm sẽ giáo hoá cho người đương thời và do đó cơ nghiệp nhà Hán sẽ được vững bền.