30/03/2024 03:18Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới

Cấm sở cửu nguyệt trình chư hữu nhân
禁所九月呈諸友人

Tác giả: Cao Bá Quát - 高伯适

Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi Vanachi vào 27/03/2014 21:05

 

Nguyên tác

可似東陂似退之,
命身磨蠍定何知?
每憐齒舌常遭我,
欲把文章卻付誰?
那識古來重九恨,
正看人自一秋悲。
便應題寄香江去,
曾借韶溪二首詩。

Phiên âm

Khả tự Đông Pha[1] tự Thoái Chi[2],
Mệnh thân ma yết[3] định hà tri?
Mỗi liên xỉ thiệt thường tao ngã,
Dục bả văn chương khước phó thuỳ?
Na thức cổ lai trùng cửu hận[4],
Chính khan nhân tự nhất thu bi.
Tiện ưng đề ký Hương giang khứ,
Tằng tá Thiều Khê nhị thủ thi[5].

Bản dịch của Ngô Linh Ngọc

Sao hệt Đông Pha, hệt Thoái Chi
Mệnh thân dòi bọ, dám mong gì?
Niềm thương răng lưỡi mình đeo đẳng
Gánh nợ văn chương ai xẻ chia?
Nào biết trùng dương nguồn hận cũ
Mà chung sầu tứ buổi thu về
Đôi bài thơ mượn Thiều Khê đó
Gửi xuống dòng Hương ý cảm đề
[1] Tức Tô Thức, tự Đông Pha. Năm 1079 một số câu thơ của ông (trong các bài "Vịnh thanh miêu", "Vịnh diêm cấm", "Vịnh thuỷ lợi", "Tháp tiền cổ cối",...) đả kích tân pháp của Vương An Thạch bị trích ra khiến ông bị vạ văn tự, tống ngục rồi biếm đi Hàng Châu, Từ Châu, Hồ Châu, cuối cùng chết ở Thường Châu.
[2] Tức Hàn Dũ, tự Thoái Chi. Ông cùng Liễu Tông Nguyên khởi xướng cuộc vận động cổ văn. Ông là lãnh tụ trên văn đàn, coi trọng đề cao văn học, bài xích Phật, Lão. Năm Nguyên Hoà thứ 14, Đường Hiến Tông cho đón rước xương Phật vào cung. Dân chúng vốn mê tín Phật giáo nhân đó đến từ bốn phương rất đông khắp trong cung và ngoài đường. Trước cảnh đó, Hàn Dũ dâng biểu "Luận Phật cốt" để can ngăn khiến vua nổi giận định giết, nhưng được tể tướng Bùi Độ xin tha, nhưng ông bị đày làm thứ sử Triều Châu nơi đầy lam chướng. Trên đường đi đày ông có làm bài thơ nổi tiếng "Tả thiên chí Lam quan thị điệt tôn Tương".
[3] Nguyên chú: "Pha vân: Thoái Chi dĩ đố yết tác thân ngôn, dư dĩ ma yết tác mệnh ngôn vi đắc báng dự dĩ thử" 坡云退之以蠹蠍作身言,余以磨蠍作命言為得謗譽以此 (Pha nói Thoái Chi gọi thân mình là con mọt còn ta (tức Pha) gọi mệnh ta là con dòi đều hàm nghĩa phỉ báng danh dự).
[4] Cao Bá Quát bị bắt giam đúng ngày trùng cửu. Có lẽ Đông Pha và Thoái Chi cũng bị bắt vào tháng này nên ông mới viết "trùng cửu hận".
[5] Nguyên chú: "Pha thi biệt hậu Tây Hồ phó dư Thuỳ Đàm hữu, hạ bình vị thử lão cố dĩ khai tuấn, quan tình tầm cá thế nhân bất đắc. Dư vị nhất vật thả nhĩ huống, văn chương tức thử khả ưng trí giả đạo dã. Hàn hữu Thiều Khê ký Trương Đoan công nhị thủ." (Thơ Đông Pha nói sau khi từ biệt Tây Hồ đi xe với bạn Thuỳ Đàm, bình thơ về mùa hạ là nói về ông già này, vốn là người khắc sâu mối quan tâm. Muốn tìm người thay thế ta chẳng được. Ta cho rằng mỗi sự vật đều có tình huống của nó. Văn chương nhân đó khơi dậy con đường của trí giả. Ông Hàn Dũ có gửi hai bài thơ Thiều Khê cho Trương Đoan công.)

In từ trang: https://www.thivien.net/ » Cao Bá Quát » Cấm sở cửu nguyệt trình chư hữu nhân