28/04/2024 04:36Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Thịnh Đường
Đăng bởi Vanachi vào 31/01/2014 14:12
Nguyên tác
陰崖有蒼鷹，
養子黑柏顛。
白蛇登其巢，
吞噬恣朝餐。
雄飛遠求食，
雌者鳴辛酸。
力強不可制，
黃口無半存。
其父從西歸，
翻身入長煙。
斯須領健鶻，
痛憤寄所宣。
鬥上捩孤影，
噭哮來九天。
修鱗脫遠枝，
巨顙坼老拳。
高空得蹭蹬，
短草辭蜿蜒。
摺尾能一掉，
飽腸皆已穿。
生雖滅眾雛，
死亦垂千年。
物情有報復，
快意貴目前。
茲實鷙鳥最，
急難心炯然。
功成失所往，
用舍何其賢。
近經潏水湄，
此事樵夫傳。
飄蕭覺素發，
凜欲沖儒冠。
人生許與分，
隻在顧盼間。
聊為義鶻行，
用激壯士肝。
Phiên âm
Âm nhai hữu thương ưng,
Dưỡng tử hắc bách điên.
Bạch xà đăng kỳ sào,
Thôn phệ tứ triêu xan.
Hùng phi viễn cầu thực,
Thư giả minh tân toan.
Lực cường bất khả chế,
Hoàng khẩu vô bán tồn.
Kỳ phụ tòng tây quy,
Phiên thân nhập trường yên.
Tư tu lĩnh kiện cốt,
Thống phẫn ký sở tuyên.
Đấu thượng liệt cô ảnh,
Khiếu hao lai cửu thiên.
Tu lân thoát viễn chi,
Cự tảng sách lão quyền.
Cao không đắc thặng đặng,
Đoản thảo từ uyển duyên.
Triệp vĩ năng nhất trạo,
Bão trường giai dĩ xuyên.
Sinh tuy diệt chúng sồ,
Tử diệc thuỳ thiên niên.
Vật tình hữu báo phục,
Khoái ý quý mục tiền.
Tư thực chí điểu tối,
Cấp nạn tâm quýnh nhiên.
Công thành thất sở vãng,
Dụng xá hà kỳ hiền.
Cận kinh Duật thuỷ[1] my,
Thử sự tiều phu truyền.
Phiêu tiêu giác tố phát,
Lẫm dục xung nho quan.
Nhân sinh hứa dữ phận,
Chích tại cố miện gian.
Liêu vi nghĩa cốt hành,
Dụng kích tráng sĩ can.Dịch nghĩa
Phía nam núi có cặp chim ưng xanh,
Nuôi con trên ngọn cây thông đen.
Rắn trắng leo lên tổ,
Bữa ăn sáng nuốt ngon lành.
Lúc đó chim trống bay đi xa kiếm mồi,
Còn lại chim mái ở nhà chỉ biết kêu cuống cuồng.
Không thể chống lại sức mạnh của rắn,
Lũ chim non không còn một lấy một nửa.
Chim trống vừa từ phía tây về,
Thấy vậy vội bay vút lên từng mây.
Lát sau dẫn con chim cắt về,
Tiếng kêu ầm ĩ như giải thích sự việc.
Một bóng từ trên trời nhào xuống,
Tiếng hét như xé chín từng không.
Khiến vảy rắn vung khỏi cành xa,
Đầu rắn bị bể vì một cú đấm mạnh.
Từ trên cao rớt xuống,
Trên bãi cỏ hết trườn mình.
Chỉ một mổ mà gãy đuôi,
Bụng căng nay bị lòi.
Khi sống hung hăng nuốt bày chim non,
Tưởng sống được đến trăm năm mới chết.
Tình loài vật cũng có báo thù,
Thích thú thấy được sảy ra ngay trước mắt.
Con chim cắt đó thật là chiếm hàng đầu,
Cứu nạn với một tấm lòng vô vụ lợi.
Khi việc xong là ra đi liền, khi cần đến thì dùng,
Khi không thì đi chỗ khác, đó là triết lý của người hiền.
Có dịp qua mé sông Duật,
Tôi có nghe các tiều phu kể chuyện này.
Mới nghe đã thấy tóc dựng đứng,
Như muốn tung cả mũ của nhà nho lên.
Đời người có lòng mong,
Muốn thấy sảy ra ngay trước mắt việc nghĩa dũng như thế.
Tôi bèn viết ra bài hành chim cắt nghĩa hiệp này,
Để mà khích lệ gan anh hùng.Bản dịch của Nhượng Tống
Ưng xanh ngàn thẳm một đôi
Trắc đen trên ngọn kiếm mồi nuôi con
Trèo lên, rắn trắng nuốt luôn
Mỏ vàng cả tổ chim non đi đời
Kiếm ăn, con sống xa chơi
Chịu thua, con mái rầm trời kêu vang
Chim chồng về tự tây phương
Tung mây lại thấy vội vàng bay đi
Chốc thôi cắt khoẻ rước về
Nỗi niềm oan khổ cắt thì hiểu ra
Băng mình vừa đánh vừa la
Khúc dài, đầu lớn, rắn đà sợ oai
Lìa cành rơi xuống lưng trời
Nằm trên bãi cỏ, quằn quài chẳng nên
Gãy xương, sổ ruột chết liền
Giúp nhau, nghĩa cắt đáng truyền nghìn thu
Chim ra cũng biết báo thù
Sướng gì hơn sự mắt cho được nhìn
Việc xong cất cánh bay liền
Trong loài chim dữ, cắt nên đứng đầu
Đi qua sông Ruật ngày nào
Tiều phu có bọn kháo nhau chuyện này
Giúp mà nên nghĩa giúp ngay
Nghe xong, lòng những vơi đầy kính yêu
Biên thơ cứ thực chép theo
Làm gương nghĩa hiệp để treo trong đời
Bài thơ này được làm năm 758 tại Trường An.
[1] Còn gọi là sông Thẩm.