25/04/2024 03:24Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi tôn tiền tử vào 12/05/2015 13:05
Nguyên tác
太簇噓回煖律新，
海山一帶起戎塵。
翠花飭駕將衝陣，
火砲馳聲豈報春。
感激轅前攜槧客，
淒涼壘外荷戈人。
兵機利鈍關今夜，
秉燭邀來驛報頻。
Phiên âm
Thái thốc[1] khư hồi noãn luật tân,
Hải sơn nhất đới khởi nhung trần.
Thuý hoa sức giá tương xung trận,
Hoả pháo trì thanh khởi báo xuân.
Cảm kích viên tiền huề trạm khách,
Thê lương luỹ ngoại hạ qua nhân,
Binh cơ lợi độn quan kim dạ,
Bỉnh chúc yêu lai dịch báo tần.Dịch nghĩa
Luật thái thốc bỗng về, đem hơi ấm trở lại,
Suốt một giải từ trên núi đến bãi bể, nổi trận binh đao,
Xe vua treo cờ thuý hoa toan xông ra trận,
Tiến súng liên tiếp, đâu phải báo tin xuân.
Ám cảnh cho người chạy thư trước cửa quân,
Lạnh lùng thay kẻ mang gươm giáo ngoài chiến luỹ.
Thế quân được thua quan hệ ở đêm nay,
Cầm đuốc đón chờ tin ở mặt trận chạy về.Bản dịch của Vũ Đình Liên
Thời tiết đem về hơi ấm xuân
Biển non chinh chiến nổi phong trần
Nhường cho cờ thuý hoa vua xe tiến
Chẳng phải pháo xuân, tiếng súng gần
Cám cảnh quân môn người trạm chạy
Thương tình chiến luỹ kẻ gươm cầm
Được, thua trận đánh đem nay định
Đốt đuốc chờ tin trước cửa quân
Vua đây là Nguyễn Quang Toản, Nhâm Tuất là năm 1802. Theo nguyên chú của tác giả thì sáng ngày mồng một (năm Nhâm Tuất) vua từ Thanh Hà (bắc Quảng Trị) tiến ra. Trưa đến đồn Đinh Ngói (thuộc Quảng Bình) rồi lại tiến đến cách luỹ Thầy (gần Đồng Hới) vài dặm. Ông đi theo vua, có quân lính theo hộ vệ, chặt cành lá làm nơi tạm trú. Tối ngày, đạo quân tiên phong bố trí ở ngoài đồng, lén nhổ cọc chông, đánh vào luỹ. Quân địch ở sau luỹ bắn ra suốt đêm không ngớt, quân ông bị thương nhiều, ông buồn bực không ngủ, chực nghe tin tức, nhân ngâm thơ để ghi nỗi lòng. Trước đó, kinh đô Phú Xuân bị Nguyễn Ánh lấy mất. Quang Toản ra Bắc, lấy quân bốn trấn Hải Dương, Bắc Ninh, Sơn Tây, Sơn Nam và hai tỉnh Thanh Nghệ vào đánh để lấy lại, nhưng không được, phải rút quân trở ra, đi đến Đồng Hới, thì gặp quân địch đổ bộ bày trận đánh nhau tại đấy.
[1] Thái thốc là một trong 12 ống luật nói trong Kinh lễ, thuộc về tháng giêng.