19/04/2024 20:09Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi Vanachi vào 29/07/2005 12:20
Nguyên tác
亂後親朋落葉空，
天邊書信斷秋鴻。
故園歸夢三更雨，
旅舍吟懷四壁蛩。
杜老何曾忘渭北，
管寧猶自客遼東。
越中故舊如相問，
為道生涯似轉蓬。
Phiên âm
Loạn hậu thân bằng lạc diệp không,
Thiên biên thư tín đoạn thu hồng.
Cố viên quy mộng tam canh vũ,
Lữ xá ngâm hoài tứ bích cùng[1].
Đỗ lão[2] hà tằng vong Vị Bắc[3],
Quản Ninh[4] do tự khách Liêu Đông.
Việt Trung[5] cố cựu như tương vấn,
Vị đạo sinh nhai tự chuyển bồng.Dịch nghĩa
Sau loạn lạc bà con bạn bè thưa thớt như lá rụng
Bên trời vắng bóng chim hồng mùa thu đưa thư
Suốt ba canh mưa ta mộng về vườn cũ
Ngâm thơ trong quán khách, tiếng dế rộn bốn phía tường
Đỗ lão có bao giờ quên bờ bắc sông Vị?
Quản Ninh còn tự mình làm trú khách Liêu Đông
Giá có ai ở đất Việt Trung xưa hỏi thăm
Xin hãy nói lý do sự sống đổi dời mãi như cỏ bồng.Bản dịch của Vũ Huy Chiểu
Loạn lạc qua rồi bạn vắng không,
Bên trời cũng bặt lá thư hồng.
Mưa đêm dục mộng vườn quê cách,
Sâu vách gào thơ quán trọ chung.
Đỗ Lão bao giờ quên Vị Bắc,
Quản Ninh nay trọ Liêu Đông.
Bạn quen đất Việt ai thăm hỏi,
Sinh kế xoay quanh tựa cỏ bồng.
[1] Nguyễn Trãi toàn tập ghi là “bích trùng”.
[2] (hay lão Đỗ) Đại thi hào Đỗ Phủ đời Đường, đồng thời với Lý Bạch. Được mệnh danh Lão Đỗ để phân biệt với nhà thơ trứ danh Đỗ Mục (gọi là Tiểu Đỗ vì trẻ hơn).
[3] Bờ bắc sông Vị. Sông này phát nguyên từ núi Điểu Thử, huyện Vị Nguyên, tỉnh Cam Túc, chảy qua tỉnh Thiểm Tây rồi đổ vào sông Hoàng Hà. Tác giả ngụ ý tình bạn giữa Đỗ Phủ và Lý Bạch, dựa theo hai câu thơ sau đây của Đỗ trong bài Xuân nhật hoài Lý Bạch: “Vị Bắc xuân thiên thụ, Giang Nam nhật mộ vân” (Cây cảnh trời xuân bờ Vị Bắc, Ánh mây chiều muộn đất Giang Nam) ý nói có thần giao cách cảm, Đỗ nhìn bờ Vị Bắc nhớ Lý, hẳn Lý cũng nhìn mây đất Giang Nam mà nhớ Đỗ.
[4] Tác giả đề cập khí phách của Quản Ninh, dân đất Nguỵ thời Tam Quốc. Thiếu thời, đang cùng ngồi học chung chiếu với bạn là Hoa Hâm, bỗng một hôm Hoa Hâm bỏ chạy ra đường nhìn xem kẻ giàu sang cưỡi ngựa đi qua nên Quản Ninh cắt đôi chiếc chiếu, không chịu ngồi chung nữa. Cuối đời Hán, Quản Ninh tị loạn 37 năm ở Liêu Đông, từ chối mọi chức do hai vua Văn Đế và Minh Đế ban cho ông.
[5] Kinh đô nước Việt ngày xưa thuộc tỉnh Triết Giang (Trung Quốc), sau bị nhà Hán thôn tính. Tác giả ngụ ý nhắc đến quê hương Việt Nam lúc bấy giờ khi đang ở nước ngoài (?).