21/04/2024 00:01Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới

Sơn Hải quan
山海關

Tác giả: Lạc Thành Tương - 駱成驤

Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Thanh
Đăng bởi tôn tiền tử vào 21/09/2021 21:02

 

Nguyên tác

迤邐長城接玉關,
天樞地紐此回環。
冰間鳧雁舟橫海,
雪裏龍蛇輦破山。
臨碣詩心千里外,
度遼兵氣萬峰間。
鼉梁未駕飛仙路,
惆悵秦皇去不還。

Phiên âm

Dĩ lệ Trường Thành tiếp Ngọc Quan,
Thiên xu địa nữu[1] thử hồi hoàn[2].
Băng gian phù nhạn chu[3] hoành hải,
Tuyết lý long xà liễn[4] phá san.
Lâm Kiệt[5] thi tâm thiên lý ngoại,
Độ Liêu binh khí vạn phong gian.
Đà lương[6] vị giá phi tiên lộ,
Trù trướng Tần Hoàng khứ bất hoàn.

Bản dịch của phanlang @www.tvvn.org

Từ Ngọc Quan Trường Thành tiếp xuống,
Đất trung tâm xoay chuyển vòng tròn.
Đột phá băng lâu thuyền qua biển,
Đẩy tan tuyết xe đế xuyên non.
Đến Kiệt Thạch ý thơ ngàn dặm,
Vượt Liêu Hà uy lính vạn trùng.
Lên cõi trời xe tiên chưa đóng,
Tần Hoàng buồn đi có về không.
[1] Thiên xu: chỗ giao tiếp giữa trời và đất, giữa khí dương và âm. Địa nữu: chỉ những sợi giây giữ trái đất đứng vững, xưa quan niệm trái đất hình vuông, bốn góc có bốn sợi giây giữ cho trái đất định vị, trời tròn có 9 cột chống nên trời khỏi sập. Thiên xu địa nữu chỉ phần trung tâm quan trọng giữa trời và đất, muốn nói Sơn Hải quan là nơi đầu mối, đi giáp nửa vòng đến cửa ải này, rồi từ đây đi nửa vòng tiếp theo trở về Ngọc Môn quan.
[2] Chỉ sự tuần hoàn, chạy vòng tròn theo quỹ đạo nhất định. Xưa quan niệm ngũ hành chuyển động xoay vòng theo thứ tự của 5 yếu tố: tinh 精, hồn 魂, thần 神, ý 意, phách 魄. Từ tinh di chuyển thành hồn, hồn thành thần, thần sinh ra ý, ý biến thành phách được một vòng, vòng thứ hai tiếp tục từ phách chuyển thành tinh, tinh thành hồn.
[3] Thuyền làm giống hình con ngang, con vịt, con nhạn, quan niệm đi nhanh và an toàn như vịt bơi dưới nước hoặc nhạn bay trên trời.
[4] Xe vua.
[5] Tức Kiệt Thạch môn 碣石門, nơi vào năm 215 tr.CN, Tần Thuỷ Hoàng đông tuần đến Kiệt Thạch, có cho khắc Kiệt Thạch môn từ 碣石門辭 trên bia đá nói về chuyến đi ấy cũng như ra oai trước bá tánh. Kiệt Thạch nằm phía đông Sơn Hải quan 15 dặm. Tần Thuỷ Hoàng cho xây cung điện dã ngoại tại Tần Hoàng đảo để ở, sai Lư sinh 盧生, một thuật sĩ chuyên luyện thuốc chế đan người nước Yên ra biển cầu tiên và tìm thuốc trường sinh. Chờ quá lâu không thấy Lư sinh không trở về, Tần Thuỷ Hoàng quay lại Hàm Dương nhưng chưa đến kinh đô, Tần đế chết trên đường đi. Câu chót của bài thơ nói lên việc này.
[6] Hay ngoan lương 鼋梁, lưng rùa, ba ba, muốn nói vua cưỡi ba ba ngao du đông hải rồi lên cõi tiên, ở đây chỉ xe, thuyền của hoàng đế.

In từ trang: https://www.thivien.net/ » Lạc Thành Tương » Sơn Hải quan